破釜同憂將士雄心討賊
投醪共饗軍民壯志除奸
Phá phủ đồng ưu, tướng sĩ hùng
tâm thảo tặc
Đầu lao cộng hưởng, quân dân tráng chí trừ gian
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 01/10/2024
Phá phủ 破釜: Đập vỡ nồi, biểu thị quyết tâm. Điển xuất
từ thành ngữ “phá phủ trầm chu” 破釜沉舟.
Cuối thời Xuân Thu, ngọn lửa của quân khời
nghĩa thiêu cháy khắp nơi, hoàng đế triều Tần vô cùng sợ hãi, phái đại tướng
Chương Hàm 章邯thống lĩnh 30 vạn đại quân công phá nghĩa quân
Triệu Hiết 赵歇, vây chặt thành Cự Lộc 巨鹿.
Triệu
Hiết cầu cứu Sở Hoài Vương 楚怀王, Sở Vương bèn phái Tống Nghĩa 宋义và Hạng Vũ 项羽đi cứu Triệu. Nhưng nào ngờ, Tống Nghĩa đóng
quân tại An Dương 安阳hơn một tháng án binh bất động, Hạng Vũ giết
Tống Nghĩa. Sở Hoài Vương phong Hạng Vũ làm Thượng tướng quân 上将军, để ông thống lĩnh đại quân cứu Triệu.
Lúc
bấy giờ, quân Tần trong mắt mọi người vô cùng dũng mãnh, hơn nữa với 30 vạn đại
quân, cứu quân của các chư hầu đều khiếp sợ.
Hạng
Vũ lệnh cho bộ hạ, mỗi người mang theo ba ngày lương, đập vỡ nồi, đục lủng
thuyền, màn trướng nơi đóng quân đều đốt sạch, hạ quyết tâm thề chết quyết đánh
bại quân Tần. Quân Tần chia làm 9 lộ công đánh Hạng Vũ, Hạng Vũ thét to một
tiếng, xông lên phía trước, dũng mãnh giết địch.
Chúng
binh sĩ từng người từng người cũng dũng mãnh xông lên, kịch chiến với quân Tần
9 lần, mỗi lần đều thắng, sĩ khí tăng cao.
Lúc
này, cứu binh của các chư hầu cũng được dũng khí của Hạng Vũ cổ vũ, họ quỳ
trước Hạng Vũ biểu thị: Nguyện nghe theo sự chỉ huy của Thượng tướng quân.
Thế
là, Hạng Vũ thống lĩnh 30 vạn quân tây chinh, bức đội quân của Chương Hàm đầu
hàng. Từ đó về sau, đội quân của Hạng Vũ, một lần phát lệnh là không thể thu
hồi. quân Tần cũng không đủ sức chống lại quân khởi nghĩa.
(Theo “Bách gia
tính – Hạng Vũ phá phủ trầm chu” 百家姓 - 项羽破釜沉舟, tác giả Triệu Dương 赵阳)
Đầu lao 投醪: Ví quân dân đồng cam cộng khổ. Điển xuất từ “Lã
Thị Xuân Thu – Thuận dân” 呂氏春秋 - 顺民.
越王苦会稽之耻,欲深得民心,以致必死于吴. 身不安枕席, 口不甘厚味, 目不视靡曼, 耳不听钟鼓. 三年苦身劳力, 焦唇干肺. 內亲群臣, 下养百姓, 以来其心. 有甘肥不足分, 弗敢食, 有酒流之江, 与民同之.
Việt Vương khổ
Cối Kê chi sỉ, dục thâm đắc dân tâm, dĩ trí tất tử vu Ngô. Thân bất an chẩm
tịch, khẩu bất cam hậu vị, mục bất thị mị man, nhĩ bất thính chung cổ. Tam niên
khổ thân lao lực, tiêu thần can phế. Nội thân quần thần, hạ dưỡng bách tính, dĩ
lai kì tâm. Hữu cam phì bất túc phân, phất cảm thực, hữu tửu lưu chi giang, dữ
dân đồng chi.
(Việt Vương khổ vì mối nhục Cối Kê, muốn
có được lòng dân để tử chiến với nước Ngô, đến nỗi thân không yên nơi giường
chiếu, miệng không ăn món ngon, mắt không nhìn mĩ sắc, tai không nghe chuông trống
âm nhạc. Ba năm khổ thân lao lực, môi khô phổi héo. Trong thì thân cận quần thần,
dưới thì nuôi dưỡng bách tính để có mong được nhân tâm. Nếu có được món ngon mà
không đủ phân chia thì bản thân mình không dám ăn, nếu có được rượu thì đem hoà
với nước sông để người dân cùng uống.)
Nguyễn Trãi trong “Bình Ngô đại cáo” cũng đã
viết:
揭竿爲旗,氓隸之徒四集
投醪饗士,父子之兵一心
Yết
can vi kì, manh lệ chi đồ tứ tập
Đầu
lao hưởng sĩ, phụ tử chi binh nhất tâm
(Nhân
dân bốn cõi một nhà, dựng cần trúc ngọn cờ phấp phới
Tướng
sĩ một lòng phụ tử, hoà nước sông chén rượu ngọt ngào)
(Bản
dịch của Ngô Tất Tố)