小桃花
青陽三月滿枝開
灼灼其華粉蝶來
又見武陵春色艶
玄都花發似天台
TIỂU
ĐÀO HOA
Thanh dương tam
nguyệt mãn chi khai
Chước chước kì hoa
phấn điệp lai
Hựu kiến Vũ Lăng
xuân sắc diễm
Huyền Đô hoa phát tự Thiên thai
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 14/5/2024
Thanh
dương 青陽: tức mùa xuân. Mùa xuân ánh nắng
ôn hoà tươi sáng, cho nên có mĩ xưng là “thanh dương”. Trong “Cảm ngộ” 感遇 bài 7 của Trần Tử Ngang 陳子昂 thời Đường có câu:
Bạch nhật mỗi bất
quy
Thanh dương thời mộ
hĩ
白日每不歸
青陽時暮矣
(Mỗi khi ánh dương không về lại
nhân gian
Là lúc mùa xuân đã xế chiều sắp
qua đi)
Chước chước kì hoa 灼灼其華: Điển xuất từ bài “Đào yêu” 桃夭trong “Kinh thi”.
Đào chi yêu yêu
Chước chước kì hoa
桃之夭夭
灼灼其華
(Cây đào tươi non kia
Hoa nở đẹp rực rỡ)
Vũ Lăng 武陵: Điển
xuất từ bài “Đào hoa
nguyên kí” 桃花源記 của Đào Tiềm 陶潛 đời Tấn.
Vào niên hiệu Thái Nguyên 太元 triều Tấn, có người ở Vũ Lăng 武陵 làm nghề đánh cá, ngày nọ men theo giòng nước chèo thuyền đi, quên cả lộ trình xa gần. Bỗng bắt gặp một rừng hoa đào mọc hai bên bờ dài khoảng mấy trăm bước, bên trong không có loài cây nào khác, cỏ xanh tươi tốt, hoa rụng rực rỡ. Ngư phủ cảm thấy kì lạ lại tiếp tục tiến vào, muốn biết tận cùng của rừng đào. Nơi tận cùng lại là nơi nguồn nước, gặp một ngọn núi, núi có một cửa động hẹp, trong động dường như có ánh sáng. Thế là ngư phủ xuống thuyền từ cửa động bước vào. Mới đầu thì hẹp, chỉ lọt được một người, đi thêm mấy chục bước, đột nhiên rộng lớn ra, một vùng đất bằng phẳng, nhà cửa chỉnh tề, ruộng đất phì nhiêu, ao hồ tốt đẹp, có cả rừng dâu rừng trúc. Trong ruộng đường nhỏ ngang dọc tương thông, khắp nơi nghe được tiếng gà gáy tiếng chó sủa. Trong ruộng người qua kẻ lại làm việc chăm chỉ, nam nữ ăn mặc cũng giống với người bên ngoài. Người già và trẻ con đều an nhàn thư thái. Trông thấy ngư phủ, người trong làng vô cùng kinh ngạc, hỏi từ nơi nào đến. Ngư phủ kể lại tường tận Thế là họ mời về nhà, làm gà bày rượu mở tiệc khoản đãi. Mọi người trong làng nghe nói cũng đều đến hỏi thăm tin tức. Họ nói rằng tổ tiên của họ vì tránh loạn thời Tần đã đưa vợ con cùng người làng đến nơi này, từ đó không ra nữa, cách tuyệt với thế giới bên ngoài. Hỏi ngư phủ lúc này là triều đại nào, họ chẳng biết qua triều Hán, càng khỏi phải nói đến hai triều Nguỵ Tấn. Ngư phủ kể lại tường tận những gì mình biết. Nghe xong mọi người đều cảm thán, họ mời ngư phủ về riêng nhà mình để khoản đãi. Ngư phủ lưu lại mấy ngày, sau đó cáo từ ra về, người trong làng dặn không nên nói với ai về nơi này. Ngư phủ tìm thuyền rồi thuận theo giòng nước trở ra, đi qua nơi nào đều đánh dấu. Sau khi về quận thành, ngư phủ đến chỗ của Thái thú kể lại sự việc. Thái thú lập tức sai người cùng ngư phủ đi tìm những dấu đã đánh, nhưng cuối cùng lạc mất phương hướng, tìm không thấy lối vào nguồn đào.
Huyền Đô hoa 玄都花: Biệt xưng của hoa
đào. Điển xuất từ bài “Nguyên Hoà thập niên tự Lang Châu chí kinh hí tặng
khán hoa chư quân tử” 元和十年自郎州至京戏赠看花诸君子 của Lưu Vũ Tích 刘禹锡thời Đường.
紫陌红尘拂面来
无人不道看花回
玄都观里桃千树
尽是刘郎去后栽
Tử mạch hồng trần phất diện lai
Vô nhân bất đạo khán hoa hồi
Huyền Đô quán lí đào thiên thụ
Tận thị Lưu lang khứ hậu tài
(Trên đường đến kinh thành Trường An, ngựa
xe lại qua tấp nập làm bốc lên những đám bụi mù
Không ai là không nói nói họ vừa mới đi
ngắm hoa đào trở về
Nơi Huyền Đô quán có cả ngàn cây đào đang
trổ hoa
Hết thảy đều được trồng từ sau khi ta rời khỏi kinh thành)
Huyền Đô quán 玄都观: Tên một Đạo quán ở
phường Sùng Nghiệp 崇业phía
nam kinh thành Trường An 长安 (nay là bên ngoài cửa nam thành phố Tây
An 西安)
Năm
Vĩnh Trinh 永贞nguyên
niên (năm 805), tức năm Trinh Nguyên 贞元
thứ 21, Lưu Vũ Tích 刘禹锡 sau khi tham gia sự kiện cách tân chính
trị của Vương Thúc Văn 王叔文thất
bại, bị biếm làm Liên Châu Thứ sử 连州刺史,
nửa đường lại bị biếm làm Lang Châu Tư mã 郎州司马. Đến năm Nguyên Hoà 元和
thứ 10 (năm 815), triều đình muốn khởi dụng lại nên
đã triệu ông trở về kinh. Bài thơ này được sáng tác lúc ông từ Lang Châu về lại
Trường An.
Mười
năm trước, khi Lưu Vũ Tích còn ở Trường An, Huyền Đô quán về căn bản chưa có
hoa đào, sau mười năm rời Trường An, hoa đào mới được trồng. Bài này, thông qua
sự kiện mọi người đến Huyền Đô quán ngắm hoa đào, tác giả phúng thích đám quan
lại mới ở triều đình a dua xu nịnh.
https://baike.sogou.com/v8045359.htm
“Huyền Đô hoa” 玄都花 và “Vũ Lăng sắc” 武陵色
trở thành biệt xưng của hoa đào. Ở đây cũng mượn chỉ
hoa đào.