歸自謠
高碧落
秋氣乍來飛隻鶴
楓林霜葉紅山壑
蓬門歲月今如昨
逍遙樂
養身三定歸純樸
QUY TỰ DAO
Cao bích lạc
Thu khí sạ lai phi
chích hạc
Phong lâm sương diệp
hồng sơn hác
Bồng môn tuế nguyệt
kim như tạc
Tiêu dao lạc
Dưỡng thân tam định quy thuần phác
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/12/2023
Bích
lạc 碧落: Đạo giáo gọi tầng trời thứ nhất
ở phương đông có ráng biếc là “bích lạc” 碧落. Về sau “bích lạc” 碧落dùng để phiếm chỉ bầu trời. Bạch
Cư Dị 白居易đời
Đường trong bài Trường hận ca 長恨歌khi thuật lại việc Đường Huyền Tông 唐玄宗sai phương sĩ lên trời cao xuống
đất sâu khổ công tìm Dương Quý Phi 楊貴妃, có viết:
Thượng cùng bích lạc
hạ hoàng tuyền
Lưỡng xứ mang mang
giai bất kiến
上窮碧落下黃泉
兩處茫茫皆不見
(Trên đến tận cùng bích lạc, dưới
xuống tận hoàng tuyền
Nhưng cả hai nơi mênh mông tìm
không thấy)
Tiêu
dao 逍遙: ung dung không bị ràng buộc.
Trong Trang Tử
莊子có thiên Tiêu dao du 逍遙遊 :
Bắc minh hữu ngư, kì danh vi côn. Côn chi đại,
bất tri kì kỉ thiên lí dã; hoá nhi vi điểu, kì danh vi bằng. Bằng chi bối, bất
tri kì kỉ thiên lí dã, nộ nhi phi, kì dực nhược thuỳ thiên chi vân. Thị điểu
dã, hải vận tắc tương tỉ vu nam minh. Nam minh giả, thiên trì dã. “Tề hài” giả,
chí quái giả dã. “Hài” chi ngôn viết: “Bằng chi tỉ ư nam minh dã, thuỷ kích tam
thiên lí, đoàn phù dao nhi thướng giả cửu vạn lí, khứ dĩ lục nguyệt tức giả dã.
….
北冥有魚, 其名為鯤. 鯤之大, 不知其幾千里也; 化而為鳥, 其名為鵬. 鵬之背, 不知其幾千里也, 怒而飛, 其翼若垂天之雲. 是鳥也, 海運則將徙於南冥. 南冥者, 天池也. “齊諧” 者, 志怪者也 “諧” 之言曰: “鵬之徙於南冥也, 水擊三千里, 摶扶搖而上者九萬里, 去以六月息者也 …..
(Biển
bắc có con cá, tên của nó là “côn”. Cá côn lớn, không biết đạt đến mấy ngàn dặm;
biến thành chim, tên của nó là “bằng”. Lưng chim bằng không biết rộng đến mấy
ngàn dặm, khi nó vỗ cánh bay, cánh của
nó trải ra như mây bên trời. Con chim đó, khi luồng khí trên biển chuyển động,
nó liền dời đến biển nam. Biển nam là ao trời, “Tề hài” là bộ sách ghi chép những
chuyện quái lạ. Sách đó có nói, khi chim bằng dời đến biển nam, nó giương cánh
vỗ nước làm sóng nước dâng cao ba ngàn dặm, nó nương theo gió lốc bay lên cao
chín vạn dặm, theo gió tháng Sáu mà rời biển bắc …..)
(“Trang Tử kim chú kim dịch” 莊子今注今譯 .Trần Cổ Ứng 陳鼓應 chú dịch. Bắc Kinh: Trung Hoa
thư cục, 2007)
Dưỡng
thân tam định 養身三定: Điển xuất từ “Dưỡng thân yếu
ngôn” 養身要言của
Tăng Quốc Phiên 曾國藩đời
Thanh.
Khoảng
thời Đạo Quang 道光,
Tăng Quốc Phiên trên đường đi vào đất Thục, đã viết “Dưỡng thân yếu ngôn” 養身要言:
Tâm dục kì định,
thần dục kì định, thể dục kì định.
心欲其定,
神欲其定,
体欲其定
Ý
nghĩa là: chỉ có tâm an định, tinh thần mới có thể an định; chỉ có tinh thần an
định, thân thể mới có thể an định.
Tâm
phù 心浮,
thần phù 神浮,
thể phù 体浮,
người cũng theo đó mà nông nỗi bộp chộp.
Tâm
định 心定,
thần định 神定,
thể định 体定,
người cũng theo đó mà an định.
“Tam
định” 三定này
là yếu ngôn đầu tiên trong phép dưỡng thân của Tăng Quốc Phiên.