狗狗雞雞奚異類
牛牛馬馬卻同門
Cẩu cẩu kê kê hề dị loại
Ngưu ngưu mã mã khước đồng môn
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/3/2023
Vế trên: Điển
xuất từ thành ngữ “kê minh cẩu đạo” 雞鳴狗道. Bắt chước tiếng
chó sủa để lấy trộm đồ, bắt chước tiếng gà gáy để thoát thân. Về sau dùng để ví
dùng cách hoặc hành vi hạ tiện để gạt người, cũng dùng để chỉ hạng người có
hành vi hạ tiện.
Mạnh Thường Quân 孟嘗君nước Tề thời Chiến Quốc trong nhà có rất nhiều môn
khách. Lần nọ, Mạnh Thường Quân đến nước Tần, bị Tần Vương giam lỏng. Mạnh Thường
Quân hối lộ nhiều lễ vật cho nàng Yên Cơ 燕姬mà
Tần Vương sủng ái, hi vọng Yên Cơ sẽ giúp mình xin Tần Vương phóng thích. Yên
Cơ dòi chiếc áo cừu da cáo, nhưng chiếc áo ấy đã tặng cho Tần Vương. Một môn
khách của Mạnh Thường Quân nói rằng sẽ
giả làm chó đi lấy trộm áo. Mạnh Thường Quân đồng ý. Đêm đến người nọ
lén chui vào Tần cung, bắt chước tiếng chó sủa, gạt lính canh, lấy được áo. Sau
đó dâng lên cho Yên Cơ. Yến Cơ nói với Tần Vương xin phóng thích Mạnh Thường
Quân. Tần Vương bằng lòng. Mạnh Thường Quân sợ Tần Vương hối hận, liền ngay
trong đêm bỏ trốn. Đến cổng thành trời còn chưa sáng. Theo quy định của nước Tần,
gà gáy mới mở cửa. Lúc này một môn khách khác bắt chước tiếng gà, gáy vang khiến
gà ở chung quanh đều cất tiếng gáy. Lính canh theo quy định liền mở cổng thành
để Mạnh Thường Quân ra đi.
(Theo Sử
kí – Mạnh Thường Quân liệt truyện 史記 - 孟嘗君列傳)
Vế dưới: Điển
xuất từ thành ngữ “Xú vị tương đầu” 臭味相投 chỉ những hạng người
có tư tưởng xấu hoặc tác phong xấu, vì chí thú và tập quán tương đồng nên họ rất
hợp nhau. Ta thường nói là “ngưu tầm
ngưu, mã tầm mã”.