ĐẦU BÚT NGHIỄN HỀ SỰ CUNG ĐAO (19)
投筆硯兮事弓刀
Xếp bút nghiên để theo việc cung đao
Điển xuất
từ thành ngữ “Đầu bút tòng nhung” 投笔从戎 nói về Ban Siêu 班超,
nhà quân sự, nhà ngoại giao nổi tiếng thời Đông Hán. Trong Hậu Hán thư – Ban Siêu truyện 后汉书 - 班超传 có chép:
Ban
Siêu班超 (năm
32 – năm 102) tự Trọng Thăng 仲升, người Bình Lăng 平陵 Phù
Phong 扶风, con của viên Huyện lệnh huyện Từ 徐 là
Ban Bưu 班彪. Ban Siêu rất có chí hướng, không câu nệ tiểu tiết,
nhưng thờ cha mẹ rất có hiếu, làm việc rất cẩn thận, không vì gian khổ mà cảm
thấy sỉ nhục. Năm Vĩnh Bình 永平 thứ 5, đời Hán Minh Đế 汉明帝 nhà Đông Hán
(năm 62), anh Ban Siêu là Ban Cố 班固 được triều đình triệu đến nhậm chức Hiệu thư lang 校书郎, Ban Siêu cùng mẹ theo đến Lạc Dương 洛阳. Nhân vì nhà nghèo, Ban Siêu thường được phủ quan
thuê sao chép văn thư để mưu sinh. Lâu ngày công việc gian khổ, ông từng dừng lại,
vất bút qua một bên, than rằng: “Đại trượng phu không có chí hướng nào khác
ngoài việc học theo Phó Giới Tử 傅介子 và Trương Khiên 张骞 lập công nơi dị
vực, có được phong Hầu, sao cứ mãi theo việc nghiên bút?” Đồng sự tả hữu đều cười
Ban Siêu. Ông nói rằng: “Người bình thường làm sao biết được chí hướng của
tráng sĩ?”
Về sau Ban Siêu vâng mệnh đi sứ
Tây vực, lập công lớn được phong Hầu.
http://www.yuwenmi.com/shici/wenyanwen/635189.html
Câu 19 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Xếp bút nghiên theo việc đao cung (18)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 03/6/2021