CHÉN HÀ SÁNH
GIỌNG QUỲNH TƯƠNG (453)
Chén hà: Tức “hà bôi” 霞杯 chỉ cái li đựng đầy rượu ngon. Điển xuất từ Luận hành hiệu thích 论衡校释, quyển 7 Đạo hư 道虚:
Mạn Đô 曼都 ham thích Đạo, học tiên thuật, bỏ nhà ra đi, ba năm
sau mới quay trở về. Người nhà hỏi tình hình khi ông rời nhà như thế nào, Mạn
Đô nói rằng:
- Lúc rời nhà cũng không biết mình đi đâu, bỗng giống như là đang ngủ,
thấy mấy vị tiên nhân đưa lên trời, cách mặt trăng mấy dặm thì dừng lại. Thấy bốn
bên mênh mông u tối, khiến không biết gì. Ở bên cạnh mặt trăng, nơi đó vắng vẻ
lạnh lẽo, bụng đói muốn ăn một thứ gì đó. Vị tiên nhân liền mang tới một li
“lưu hà” 流霞 cho uống. Mỗi
lần uống một li, mấy tháng liền không đói. Không biết đã qua bao nhiêu tháng
bao nhiêu năm, cũng không biết mình phạm phải lỗi gì, bỗng giống như là đang ngủ,
lại bị giáng xuống nơi đây.
Người quận Hà Đông gọi ông ta
là “Xích tiên” 斥仙. Những người tôn trọng sự thực nghe qua chuyện ấy liền
biết là không phải như thế.
https://baike.baidu.com/item/%E9%9C%9E%E6%9D%AF
Quỳnh tương 琼浆 / 瓊漿: Quỳnh 琼 / 瓊 là một loại mĩ ngọc. Quỳnh tương là chất nước từ mĩ ngọc
chế thành. Truyền thuyết cổ đại cho rằng, uống quỳnh tương có thể thành tiên. Thần
thoại Trung Quốc cũng cho rằng “Quỳnh tương ngọc dịch” 琼浆玉液 là thức uống
ngon trong hội Bàn đào 蟠桃 của Vương Mẫu Nương Nương. Trong Sở từ - Chiêu hồn 楚辞 - 招魂 có câu:
Hoa chước kí trần
Hữu quỳnh tương ta.
华酌既陈
有琼浆些
(Yến tiệc hào hoa đã bày ra
Rượu đều là loại quỳnh tương)
https://baike.baidu.com/item/%E7%90%BC%E6%B5%86%E7%8E%89%E6%B6%B2/2185190
Đời sau dùng “quỳnh tương” để chỉ rượu ngon.
Chén hà sánh
giọng quỳnh tương
Dải là hương
lộn, bình gương bóng lồng
(“Truyện Kiều” 453 – 454)
Chén hà: Sách Thập dị kí nói, uống nước hà tương thì thành
tiên, ở đây chén hà là chén rượu ngon.
Quỳnh tương: Rượu ngon trong chén ngọc quỳnh.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Đường thi: Nhất ẩm quỳnh tương bách cảm sinh
唐詩:
一飲瓊漿百感生
(Thơ Đường:
Uống chén rượu ngọt sinh trăm điều nhớ)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 26/01/2021