Dịch thuật: Trúc tơ hỏi đến nghề chơi mọi ngày (1778) ("Truyện Kiều")

 

TRÚC TƠ HỎI ĐẾN NGHỀ CHƠI MỌI NGÀY (1778)

          Trúc tơ: tức “quản huyền” 管弦 cũng được viết là 筦弦. “Quản” là loại nhạc khí bằng trúc và “huyền” là loại nhạc khí bằng dây, cũng có lúc dịch là “sáo đàn”.  “Quản huyền” thường dùng để phiếm chỉ nhạc khí, và cũng dùng để chỉ âm nhạc, xuất xứ từ Hoài Nam Tử - Nguyên đạo huấn 淮南子 - 原道训:

Phù kiến chung cổ, liệt quản huyền

夫建钟鼓, 列管弦

(Sắp đặt chuông trống, bài trí sáo đàn)

          Trong Tì bà hành 琵琶行 của Bạch Cư Dị 白居易 đời Đường có câu:

Tầm Dương giang đầu dạ tống khách

Phong diệp địch hoa thu sắt sắt

Chủ nhân há mã khách tại thuyền

Cử tửu dục ẩm vô quản huyền

浔阳江头夜送客

枫叶荻花秋瑟瑟

主人下马客在船

举酒欲饮无管弦

(Bến Tầm Dương canh khuya đưa khách

Quạnh hơi thu lau lách đìu hiu

Người xuống ngựa khách dừng chèo

Chén quỳnh mong cạn nhớ chiều trúc ti)

                                                           (Bản dịch của Phan Huy Thực)

          Trong Xuân nhật lữ bạc Quế Châu 春日旅泊桂州của Trương Bí 张泌 đời Đường:

Khê biên vật sắc nghi đồ hoạ

Lâm bạn oanh thanh tự quản huyền

溪边物色宜图画

林伴莺声似管弦

(Bên khe cảnh sắc đẹp như tranh vẽ

Trong rừng tiếng oanh hót nghe tựa tiếng sáo tiếng đàn)

https://baike.baidu.com/item/%E7%AE%A1%E5%BC%A6

Phải đêm êm ả chiều trời

Trúc tơ hỏi đến nghề chơi mọi ngày

(“Truyện Kiều” 1777 – 1778)

Lệnh cờ nổi trống, lên đường

Trúc tơ nổi trước, đào vàng kéo sau

(“Truyện Kiều” 2267 – 2268)

Trúc tơ: Theo phép chuyển nghĩa, tức là sáo và đàn, tức âm nhạc; cũng nói trúc ti.

(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)

Xét: Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 1777 là:

CÓ KHI  êm ả chiều trời

          Và hai câu 2267 – 2268 là:

DỰNG cờ nổi trống lên ĐÀNG

Trúc tơ CHẠY trước, KIỆU vàng kéo sau

                                                          (Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960) 

Trong “Tư liệu Truyện Kiều  - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn phiên Nôm, câu 2267 là:

DỰNG cờ nổi trống lên đường

                                                     (Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)

Và trong “Từ điển Truyện Kiều” bản in năm 2000, câu 2267 đã phiên âm lại là:

DỰNG cờ nổi trống lên đường

                                                                 Huỳnh Chương Hưng

                                                                 Quy Nhơn 02/10/2020

Previous Post Next Post