Dịch thuật: Keo loan chắp mối tơ thừa, mặc em (726) ("Truyện Kiều")


KEO LOAN CHẮP MỐI TƠ THỪA, MẶC EM (726)
          Keo loan: tức “loan giao”. Theo thần thoại Trung Quốc, tương truyền trên biển có châu Phụng Lân 凤麟, tiên nhân trên châu dùng mỏ chim phụng và sừng kì lân nấu thành một loại keo. Loại keo này có thể nối dính dây cung hoặc dây đàn bị đứt, khiến dây trở lại như xưa. Người ta gọi loại keo này là “tục huyền giao” 续弦胶 hoặc “loan giao” 鸾胶.
          Trong Hán Vũ Đế ngoại truyện 汉武帝外传có chép:
          Tây hải hiến loan giao, Vũ Đế huyền đoạn, dĩ giao tục chi, huyền lưỡng đoan toại lưỡng trước. Chung nhật xạ, bất đoạn. Đế đại duyệt.
          西海献鸾胶, 武帝弦断, 以胶续之, 弦两端遂两著. 终日射, 不断. 帝大悦.
          (Vùng Tây hải dâng keo loan, dây cung Vũ Đế bị đứt, Vũ Đế dùng keo nối lại, hai dầu dây bèn bám chặt. Bắn cả ngày cũng không đứt nữa. Đế cả mừng.)
          “Loan giao” hoặc “keo loan” về sau được dùng để ví người đàn ông tục hôn. Thành ngữ “loan giao tái tục” 鸾胶再续, “loan giao phụng ti” 鸾胶凤丝  cũng dùng với ý này.

Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối to thừa, mặc em
(“Truyện Kiều” 725 – 726)
Keo loan: Tây Vương Mẫu cho Hán Vũ Đế một thứ keo làm bằng huyết chim loan, hễ dây cung đứt thì lấy thứ keo ấy nối lại là liền ngay.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:
          Đào Cốc tặng Tần nhược Lan từ: Đãi đắc giao loan tục, đoạn huyền thị hà niên.
          陶穀贈秦若蘭詞: 待得膠鸞續, 斷弦是何年
          (Tờ của ông Đào Cốc tặng ngươi Tần nhược Lan rằng: Đợi được gắn phím loan, không biết dây đứt từ bao giờ)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)

Xét: Đào Cốc 陶谷 người thời Hậu Chu có bài từ theo điệu Hảo phong quang 好风光:
          Hảo nhân duyên. Ác nhân duyên. Chỉ đắc bưu đình nhất dạ miên. Biệt thần tiên. Tì bà bạt tận Tương tư điệu. tri âm thiểu. Đãi đắc loan giao tục đoạn huyền, thị hà niên?
          好姻缘. 恶姻缘. 只得邮亭一夜眠. 别神仙. 琵琶拔尽相思调. 知音少. 待得胶鸾胶续断弦, 是何年?
          (Nhân duyên tốt. Nhân duyên xấu. Được ngủ một đêm ở bưu đình. Khác nào thần tiên. Tì bà đàn hết điệu Tương tư. Tri âm ít. Đợi được keo loan nối dây đàn đã đứt. Là năm nào đây?)
Bản“Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 726 là:
GIAO loan chắp mối tơ thừa mặc em

                                                                      Huỳnh Chương Hưng
                                                                      Quy Nhơn 23/5/2020


Previous Post Next Post