QUÁN LỄ
Theo
các nghiên cứu gần đây, nam nữ thanh niên trong xã hội thị tộc khi đến tuổi trưởng
thành phải tham gia “thành đinh lễ” 成丁禮mới có thể trở
thành thành viên chính thức của công xã thị tộc, mới có thể hưởng thụ quyền lợi
vốn có và thực hết hiện các nghĩa vụ. Quán lễ 冠禮 đời Chu (nghi
thức gia quan) (“gia quan” 加冠 tức đội
mũ - ND) chính là từ “thành đinh lễ” biến hoá ra.
Con
trai quý tộc đời Chu khi 20 tuổi do phụ thân chủ trì Quán lễ 冠禮trong tông miếu. Trước khi hành lễ phải bói thệ 筮 (chọn
ngày giờ gia quan), và “thệ tân” 筮賓 (chọn tân khách gia quan). Khi hành lễ sẽ do khách gia
quan 3 lần:
Đầu
tiên gia “tri bố quan” 緇布冠 biểu thị bắt đầu từ
đây có đặc quyền làm người.
Thứ đến
gia “bì biền” 皮弁 biểu thị từ đây phải tham gia phục vụ binh dịch.
Cuối
cùng gia “tước biền” 爵弁 biểu thị từ đây có quyền tham gia tế tự (1).
Sau khi
khách kính rượu, sẽ đi gặp mẫu thân, và do khách đặt cho tên “tự”, sau đó đi gặp
anh chị em, cuối cùng đội mũ lễ, mặc áo lễ mang lễ phẩm đi gặp quốc quân, khanh
đại phu và thầy trong làng. Chủ nhân hướng đến khách kính rượu, tặng lễ phẩm, lễ
thành.
Con
trai quý tộc đến 20 tuổi sau khi “kết phát” 結髮 gia quan thì có thể cưới vợ, con gái quý tộc đến
15 tuổi hứa gả sau khi cử hành kê lễ 笄禮 (lễ cài cây kê – ND) sẽ “kết phát” cài kê. Gọi là “kết
phát” 結髮 chính
là trên tóc đỉnh đầu vấn thành búi (phân biệt với kiểu tóc của các đồng niên),
biểu thị đã “thành nhân”, có thể kết hôn. Trong Văn tuyển 文選 quyển
29, thơ của Tô Vũ 蘇武 có
câu:
Kết phát vi phu thê
Ân ái lưỡng bất nghi
結髮為夫妻
恩愛兩不疑
(Từ lúc thành niên vấn tóc kết làm phu thê
Cả hai yêu thương nhau không nghi ngờ gì)
Có thể
thấy, phong tục này đã lưu truyền từ rất lâu.
Chú của
nguyên tác
1- “Tri bố quan” 緇布冠là
loại mũ dùng hắc ma bố 黑麻布 làm thành, “bì biền” 皮弁
là loại mũ dùng da con hươu trắng làm thành, “tước biền” 爵弁là loại mũ đỉnh bằng phẳng, sắc đỏ pha đen, là loại dùng để đội khi tế tự.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 28/11/2019
Nguyên tác Trung văn trong
CỔ ĐẠI HÁN NGỮ
古代漢語
(tập 3)
Chủ biên: Vương Lực 王力
Trung Hoa thư cục, 1998.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật