CHUỘT LÀ TÍ THẦN
Trong
dân gian Trung Quốc, câu chuyện chuột cưới vợ nhà nhà đều biết, tranh tết về đề
tài chuột cưới vợ vô cùng phong phú. Ngày chuột gã con gái rất náo nhiệt: cũng
gõ chiêng, đánh trống, khiêng kiệu, đốt pháo, bưng gà, ôm cá, thổi kèn, nói cười
nghiêng ngả. Chú rể chuột cưỡi ngựa to lớn, ngựa ngẩng cao đầu, cô dâu chuột đầu
đội hoa, ngồi kiệu, giống như đám rước dâu chốn nhân gian. Chuột rước dâu vào
lúc nào? Tại Bắc Kinh 北京có câu ngạn ngữ:
Chinh nguyệt sơ thất, lão thử giá nữ.
正月初七, 老鼠嫁女
(Mồng 7 tháng Giêng, chuột gã con gái lấy chồng)
Cũng có
địa phương nói:
Thập thất thập bát hao tử thành gia.
十七十八耗子成家
(Ngày 17, 18 chuột lập gia đình)
Tại sao
chuột rước dâu vào ngày mồng 7? Bởi mồng 7 là một ngày đặc biệt liên quan đến
con người. Trong Thái Bình ngự lãm 太平御览quyển 30 dẫn lời
trong Đàm tẩu 谈薮 giải thích, loài người được sinh ra vào ngày mồng 7,
nhân đó mà gọi là “nhân nhật” 人日 (1). Điều
thú vị là, đêm đám cưới chuột, con người đang làm gì? Kì tử 祈子(cầu mong có con). Trong Tứ thời toản yếu 四时篡要, điển tịch của thời Đường ghi rằng:
Phàm vô tử giả, phu phụ đồng vu phụ nhân gia
đạo đăng trản, an tại sàng hạ, tắc đương nguyệt hữu dựng hĩ.
凡无子者, 夫妇同于妇人家盗灯盏, 安在床下, 则当月有孕矣
(Phàm
những người không có con, vợ chồng cùng lấy trộm dĩa đèn nơi nhà một phụ nữ,
đem về đặt ở dưới giường, thì tháng đó sẽ có mang)
Trong
dân gian có cách nói:
Sơ thất thú tức phụ, thập thất giá khuê nữ,
nhị thập thất thêm oa oa.
初七娶媳妇, 十七嫁闺女, 二十七添娃娃
(Mồng 7
cưới dâu, ngày 17 gã con gái, ngày 27 nhà có thêm bé)
Tại Thành
Đô 成都 Tứ
Xuyên 四川 vào
ngày Thượng nguyên 上元, nhà mẹ cô dâu đem dĩa đèn và lấy bột làm thành một
đôi chuột nhỏ tặng cho nhà chồng cô gái, mục đích để con gái sẽ sinh con.
Mọi người
xem chuột là Tí thần 子神 còn có nội hàm văn hoá sâu xa. Như chúng ta đều biết, trong
12 con giáp, chuột đứng đầu. Sao chuột lại đứng đầu? nhìn từ thuộc tính của chuột,
thời gian hoạt động của chuột là vào lúc nửa đêm, mà giờ Tí chính là lúc thiên
địa tương giao, hỗn độn sơ khai, chuột là loại “hao trùng” 耗虫, không hao thì khí trời không khai mở, chỉ có chuột mới
có bản lĩnh đem trời đất hỗn độn mênh mông cắn mở ra. Chuột có thể khai mở trời
đất có đủ tài năng tạo ra trời đất, hoá sinh muôn vật, đương nhiên cũng bao gồm
việc tạo ra con người.
Chú của người
dịch
1- Nhân nhật 人日: còn gọi là
“Nhân thắng tiết” 人胜节, “Nhân khánh tiết” 人庆节,
là lễ tiết truyền thống Trung Quốc cổ xưa. Ngày mồng 7 tháng Giêng âm lịch là
sinh nhật của loài người.
Trong
truyền thuyết thần thoại của Trung Quốc cổ đại, Nữ Oa 女娲 ban đầu sáng tạo
ra thế giới, sau khi tạo ra các loài động vật gà chó heo dê trâu ngựa, đến ngày
thứ 7 mới tạo ra loài người, người và động vật đều có sinh nhật của mình. Sinh nhật
của gà là mồng 1 tháng Giêng, của chó là mồng 2, của dê là mồng 3, của heo là mồng
4, của trâu là mồng 5, của ngựa là mồng 6 và của loài người là mồng 7. Sinh nhật
của thóc lúa là mồng 8 tháng Giêng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 26/8/2019
Nguồn
TRUNG QUỐC ĐẢN SINH LỄ
中国诞生礼
Tác giả: Hình Lợi 邢莉
Thượng Hải: Thượng Hải văn hoá xuất bản xã, 2001
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật