BÍ ẨN GIÁP CỐT VĂN
Vào khoảng
thế kỉ 16 trước công nguyên, Thương Thang 商汤 diệt
nhà Hạ 夏,
lập quốc tại trung nguyên, từ đó lịch sử Trung Quốc tiến vào đời Thương. Thương
vương Bàn Canh 盘庚dời đô đến đất Ân 殷,
trung tâm thống trị vãn kì nhà Thương luôn ở tại đất Ân. Nhưng sau khi triều
Thương bị diệt vong, Ân dân dời đi, Ân đô dần trở thành gò hoang. Văn minh Ân
đô chỉ giới hạn ở những ghi chép văn tự, thậm chí có người cho rằng những ghi
chép đó không thể xem là tín sử. Về sau, một loạt những sự kiện ngẫu nhiên dần
phủ định sự hoài nghi này. Các nhà khảo cổ đã từng bước triển hiện ra nền văn
minh cổ Ân đô.
Năm
1899, Tế tửu Quốc tử giám Bắc Kinh Vương Ý Vinh 王懿荣cảm
thấy thân thể không được khoẻ liền bốc thuốc uống, trong thuốc có món “long cốt”
龙骨, khi chuẩn bị đem những “long cốt” này ra nghiền, ông
phát hiện những thứ rắn chắc này không phải là xương mà là những mai rùa đã ố
vàng, bên trên có những vết khắc. Vương Ý Vinh vốn là một chuyên gia nghiên cứu
văn tự cổ, lòng hiếu kì đã thôi thúc ông quan sát kĩ những mảnh giáp cốt đó.
Vương Ý Vinh giật mình phát hiện ra những vết khắc đó là một loại văn tự. Thế
là Vương Ý Vinh mua toàn bộ “long cốt” ở hiệu thuốc nọ, trải qua nghiên cứu và
khảo chứng, ông đoán định tự hình không phải triện văn không phải Trứu văn (1)
này chính là loại văn tự chiêm bốc đời Thương.
Chúng
ta hiện đã có thể giải thích văn tự đời Thương tại sao được khắc trên mai rùa
và xương thú, tại sao những mảnh giáp cốt có khắc văn tự này luôn có nhiều vết
rạn hoặc vết khắc. Hoá ra những mảnh giáp cốt này đều là loại mà trong sử thư gọi
là “bốc cốt” 卜骨. Vết rạn trên giáp cốt là do người ta cố ý dùng nhiệt
độ cao tạo ra. Căn cứ vào tập tục của đời Thương, người đời Thương trên từ
vương công xuống đến thứ dân, bất luận việc lớn việc nhỏ đều dùng mai rùa và
xương thú để tiến hành chiêm bốc. Khi chiêm bốc, dùng củi đốt cháy hơ qua mặt
sau của giáp cốt có đục những đường máng và xoi những lỗ tròn, lúc bấy giờ do bởi
giáp cốt dày mỏng không đều nhau đã xuất hiện vết rạn hình chữ 卜 (bốc),
những vết rạn này chính là “bốc triệu” 卜兆 cát hung mà họ
phán đoán. Sau khi chiêm bốc, họ đem những việc đã hỏi khắc lên giáp cốt, đó
chính là “bốc từ” 卜辞. Nội dung chiêm bốc lấy quốc vương đương triều làm
trung tâm, có bốc vấn cầu cáo, tế tự đối với tổ tiên và thần linh; có bốc vấn
liên quan đến thiên tượng, nông sự, mùa màng cùng gió, mưa, nước; cũng có cả bốc
vấn liên quan đến chiến tranh với các nước chung quanh, những bốc vấn liên quan
đến tuần 旬, tịch 夕, hoạ 祸, phúc 福cùng săn bắn, tật bệnh,
sinh sản v.v... Những bốc vấn đó cung cấp cho chúng ta nhiều tư liệu về lịch sử
đời Thương hoặc tư liệu về khí tượng thời tiết.
Việc
phát hiện của Vương Ý Vinh đã gây nên sự chú ý của các nhân sĩ trong và ngoài
nước đối với giáp cốt. Năm 1908, trải qua sự tìm tòi nghiên cứu nhiều phương diện
của La Chấn Ngọc 罗振玉, chúng ta mới biết giáp cốt xuất phát ở vùng Tiểu Đồn
小屯 thuộc An Dương 安阳 Hà Nam
Từ năm
1899 phát hiện được giáp cốt Ân Khư đến nay, ước khoảng trên 15 vạn mảnh giáp cốt
đời Thương đã khai quật, hiện được lưu giữ ở Trung Quốc, Đài Loan, Hương Cảng,
Áo Môn (Ma Cao), ngoài ra còn có một bộ phận lưu tán đến các nước khác. Nội dung giáp cốt
văn Ân Khư đề cập đến là chính trị, kinh tế, văn hoá cùng thiên văn của đời
Thương. Có thể nói sự phát hiện và dịch giáp cốt văn đã giúp chúng ta giải được
nhiều bí ẩn nan giải trong lịch sử. Có tổng cộng hơn 4500 đơn tự ở giáp cốt văn
phát hiện đã được giải quyết , hãy còn 2/3 văn tự đang chờ mọi người giải mã.
Chú của người
dịch
1- Trứu văn 籀文: tức “đại triện”
大篆, một loại tự thể thời cổ, tương truyền do Thái sử Trứu
太史籀 thời Chu Tuyên Vương 周宣王 tạo ra.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 01/7/2018
Nguyên tác Trung văn
GIÁP CỐT VĂN CHI MÊ
甲骨文之谜
Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Tác giả: Hải Tử 海子
Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật