KHAI
QUYỂN HỮU ÍCH
开卷有益
ĐỌC SÁCH CÓ ÍCH
Giải
thích: “khai
quyển” tức mở sách, chỉ đọc sách có ích
Xuất
xứ: Tống .
Vương Tích Chi 王辟之:
Thằng thuỷ yến đàm 渑水燕谈.
Tống
Thái Tông Triệu Khuông Nghĩa 赵匡义 rất thích đọc sách. Trong xã hội đương thời sách tuy rất
nhiều, nhưng tạp loạn, khó thu thập, sách trong cung cũng không thành hệ thống,
khó kiểm tra. Thế là Triệu Quang Nghĩa lệnh cho Tể tướng Lí Phưởng 李昉 chủ trì biên tập một bộ sách,
đem những phân môn biệt loại có nội dung trọng yếu của rất nhiều sách cổ biên tập
thành.
Lí
Phưởng tập hợp danh gia cả nước, biên tập thành 3 bộ. Nhân vì hoàn thành trong
khoảng niên hiệu Thái Bình Hưng Quốc 太平兴国 đời Tống Thái Tông, cho nên tên sách là Thái Bình biên loại 太平编类, Thái Bình quảng kí 太平广记, Văn uyển anh hoa 文苑英花. Trong đó công trình của Thái Bình biên loại là đặc biệt đồ sộ, trước sau mất 6 năm, toàn
sách tổng cộng 1000 quyển, sưu tập và trích lục nội dung trọng yếu của hơn 1600
sách cổ, phân loại quy thành 55 môn, tổng số đạt đến 478 vạn chữ, là một trong
những trứ tác đồ sộ có giá trị học thuật phong phú thời cổ.
Sau
khi bộ sách này hoàn thành dâng lên Tống Thái Tông Triệu Quang Nghĩa xem. Triệu
Quang Nghĩa xem rất chăm chỉ, ông quy định bản thân mỗi ngày nhất định phải xem
3 quyển. Nếu sự tình bận rộn, ngày hôm đó không hoàn thành kế hoạch, thì ngày
hôm sau nhất định phải xem bù. Cứ như vậy,
trong một năm, cuối cùng Triệu Quang Nghĩa đã xem qua một lượt bộ sách. Nhân đó
bộ sách có tên là Thái Bình ngự lãm 太平御览.
Đại
thần đương thời có người cho rằng hoàng đế quả thực vất vả, bèn khuyên xem ít một
chút, chú ý sức khoẻ. Triệu Quang Nghĩa nói rằng:
-
Trẫm sinh ra vốn thích đọc sách, có thể từ
trong việc đọc sách có được niềm vui vô hạn, mở sách ra là có ích. Làm sao mà
lãng phí tinh lực được.
Câu
chuyện này xuất xứ từ Thằng thuỷ yến đàm渑水燕谈quyển 6. Nguyên văn là:
Thái Tông nhật duyệt “Ngự lãm” tam quyển,
nhân sự hữu khuyết, hạ nhật truy bổ chi, thường vân: ‘Khai quyển hữu ích, trẫm
bất dĩ vi lao dã.’
太宗日阅 “御览” 三卷, 因事有阙, 暇日追补之, 尝云: ‘开卷有益, 朕不以为劳也.’
(Thái
Tông hàng ngày đọc 3 quyển “Ngự lãm”, nếu nhân vì công việc không thể đọc, thì
hôm sau sẽ bù, từng nói rằng: ‘Mở sách ra là có ích, trẫm không cho đó là vất vả.’)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/8/2017
Nguyên tác Trung văn
KHAI QUYỂN HỮU ÍCH
开卷有益
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật