NGUỴ VÔ KỊ QUẢNG CHIÊU MÔN KHÁCH
Tín
Lăng Quân Nguỵ Vô Kị 信陵君魏无忌 (? – năm 243
trước công nguyên): tính là Cơ 姬, thị là Nguỵ 魏, danh Vô Kị 无忌, người nước Nguỵ thời
Chiến Quốc, con của Nguỵ Chiêu Vương 魏昭王, em cùng cha khác
mẹ với Nguỵ An Li Vương 魏安釐王. Tín Lăng Quân Nguỵ
Vô Kị là chính trị gia, quân sự gia nổi tiếng thời Chiến Quốc, thời Nguỵ An Li
Vương làm quan đến chức Tướng quốc nước Nguỵ. Ông cùng Bình Nguyên Quân Triệu
Thắng 平原君赵胜 nước Triệu, Mạnh Thường Quân Điền Văn 孟尝君田文 nước Tề, Xuân Thân Quân Hoàng Yết 春申君黄歇nước Sở hợp xưng là “Chiến Quốc tứ công tử”.
Năm 277
trước công nguyên, phụ thân của Nguỵ Vô Kị là Nguỵ Chiêu Vương qua đời, anh
trai Nguỵ Vô Kị là Nguỵ Ngữ 魏圉 kế thừa vương vị nước
Nguỵ, đó là Nguỵ An Li Vương.
Năm 273
trước công nguyên, Tần Chiêu Vương 秦昭王 sai Bạch Khởi 白起 tấn công nước Nguỵ, Mạnh Thường Quân Điền Văn tiến cử
Mang Mão 芒卯 làm chủ soái, thống lĩnh quân đội nước Nguỵ giao chiến
với quân Tần. Bạch Khởi đánh bại quân Nguỵ tại Hoa Dương 华阳, giết chết 13 vạn quân Nguỵ, Mang Mão đại bại tháo chạy,
người tiến cử là Điền Văn nhân đó bị Nguỵ An Li Vương miễn chức Thừa tướng. Sau
khi Điền Văn thất thế, nhiều môn khách của ông bỏ ông để theo Nguỵ Vô Kị, Nguỵ
Vô Kị nhân đó dần thay thế địa vị của Điền Văn tại nước Nguỵ.
Con người
Nguỵ Vô Kị khoan dung nhân hậu, lấy lễ đối đãi kẻ sĩ, kẻ sĩ tranh nhau đến quy
phụ, lúc đông nhất có đến hơn 3000 thực khách. Cho nên uy danh của Nguỵ Vô Kị
lúc bấy giờ vang xa, các nước chư hầu liên tiếp hơn 10 năm không dám động binh
xâm phạm lãnh thổ nước Nguỵ.
Có một
lần, Nguỵ Vô Kị cùng Nguỵ An Li Vương đang đánh cờ, từ biên giới phía bắc truyền
về tin cảnh báo, nói rằng nước Triệu phát binh xâm phạm, chuẩn bị tiến vào biên
giới nước Nguỵ. Nguỵ An Li Vương lập tức bỏ cờ, chuẩn bị triệu tập đại thần
thương nghị. Nguỵ Vô Kị khuyên Nguỵ An Li Vương, đó chỉ là cuộc đi săn của Triệu
Vương, không phải họ xâm phạm biên giới, và tiếp tục cùng Nguỵ An Li Vương đánh
cờ. Lúc này, Nguỵ An Li vương lo lắng không yên, không lòng dạ nào để đánh cờ. Chẳng bao
lâu, tin tức từ phương bắc lại truyền đến, chứng thực lời nói của Nguỵ Vô Kị.
Nguỵ An Li Vương cảm thấy kinh ngạc, hỏi Nguỵ Vô Kị sao lại biết. Nguỵ Vô Kị
nói với Nguỵ An Li Vương, trong số môn khách của ông, có người thâm nhập thám
thính bí mật của Triệu Vương, có thể báo cáo với Nguỵ Vô Kị hành động của Triệu
Vương bất cứ lúc nào. Từ đó, Nguỵ An Li Vương sợ tài năng của Nguỵ Vô Kị, không
dám giao quốc sự cho Nguỵ Vô Kị xử lí.
Đương
thời, nước Nguỵ có một ẩn sĩ tên là Hầu Doanh 侯赢
đã 70 tuổi, nhân vì nhà nghèo, làm tiểu lại giữ cổng thành Di môn 夷门. Sau khi Nguỵ Vô Kị nghe nói đến người này liền đến
thăm, đồng thời muốn dùng hậu lễ để tặng, nhưng Hầu Doanh không nhận. Thế là
Nguỵ Vô Kị mở đại hội tân khách, sau khi đợi mọi người đến đông đủ, Nguỵ Vô Kị
đưa xe ngựa cùng tuỳ tùng, xe để trống chỗ bên trái, đích thân đến Di môn đón Hầu
Doanh. Để dò ý Nguỵ Vô Kị, Hầu Doanh bước thẳng lên xe ngồi vào chỗ ngồi phía
trên của Nguỵ Vô Kị để trống, lại còn bảo Nguỵ Vô Kị đưa ông đi thăm người bạn
làm nghề hàng thịt ở chợ. Nguỵ Vô Kị liền đánh xe đến chợ, Hầu Doanh xuống xe
đi gặp bạn là Chu Hợi 朱亥, còn Nguỵ Vô Kị tay nắm cương ngựa đứng đợi một bên.
Lúc bấy giờ. Tướng quốc, Thừa tướng, tông thất nước Nguỵ cùng các tân khách đều
ngồi đầy nhà, đợi Nguỵ Vô Kị trở về khai yến, tuỳ tùng của Nguỵ Vô Kị đều mắng
thầm Hầu Doanh, riêng Nguỵ Vô Kị vẫn lộ sắc mặt vui vẻ, đợi cho đến khi Hầu
Doanh chuyện trò xong mới tiếp tục đưa Hầu Doanh về dự tiệc. Qua sự kiện đó,
Nguỵ Vô Kị đã có được thanh danh lấy lễ đãi kẻ sĩ trong lòng đại chúng nơi phố
chợ ở nước Nguỵ.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 21/4/2017
Nguồn
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật