急不相弃
华歆王朗俱乘船避难, 有一人欲依附, 歆辄难之. 朗曰: “幸尚宽, 何为不可?” 后贼追至, 王欲舍所携人. 歆曰: “本所以疑, 正为此耳. 既已纳其自托, 宁可以急相弃邪?” 遂携拯如初. 世以此定华, 王之优劣.
(世说新语 - 德行)
CẤP
BẤT TƯƠNG KHÍ
Hoa Hâm Vương Lãng câu thừa thuyền tị
nạn, hữu nhất nhân dục y phụ, Hâm triếp nan chi. Lãng viết: “Hạnh thượng khoan,
hà vi bất khả?” Hậu tặc truy chí, Vương dục xả sở huề nhân. Hâm viết: “Bản sở
dĩ nghi, chính vi thử nhĩ. Kí dĩ nạp kì tự thác, ninh khả dĩ cấp tương khí da?”
Toại huề chửng như sơ. Thế dĩ thử định Hoa, Vương chi ưu liệt.
(Thế thuyết tân ngữ - Đức hạnh)
LÚC NGUY CẤP KHÔNG THỂ BỎ NHAU
Hoa
Hâm, Vương Lãng cùng ngồi thuyền đi lánh nạn, có người muốn đi nhờ, Hoa Hâm liền
tỏ ý không bằng lòng. Vương Lãng nói rằng: “Thuyền hãy còn rộng, sao lại không
thể thêm một người?” Sau đó giặc truy đuổi theo tới nơi, Vương Lãng muốn bỏ người
đó lại. Hoa Hâm bảo rằng: “Lúc đầu, nguyên nhân
tôi do dự không cho anh ta theo là vì điều này. Nay đã đồng ý tiếp nhận
anh ta đi theo, lẽ nào có thể nhân vì tình thế khẩn cấp mà bỏ anh ta lại? Thế
là để cứu anh ta, liền dẫn theo như trước. Người đời lấy chuyện đó mà đánh giá
phẩm hạnh tốt xấu của Hoa Hâm, Vương Lãng.
Chú của người
dịch
Thế thuyết tân ngữ 世说新语 : bộ bút kí tiểu thuyết thuật lại những huyền học ngôn đàm dật sự của
sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn. Trong đó có thể nhìn thấy ngôn đàm về huyền học thời
Nguỵ Tấn đã trở thành phong thượng, mà huyền học chính là lấy tư tưởng Lão
Trang làm gốc. Tư tưởng của Đạo gia đối với phương thức tư duy và trạng thái
sinh hoạt của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn, thậm chí phong khí của cả xã hội đều sản
sinh ảnh hưởng quan trọng. Tác phẩm này do Lâm Xuyên Vương Lưu Nghĩa Khánh 临川王刘义庆, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống thời Nam Bắc
triều đã tập hợp một số văn nhân biên soạn, Lưu Tuấn 刘峻
đời Lương viết lời chú. Toàn sách nguyên có 8 quyển, bản chú của Lưu Tuấn phân
làm 10 quyển. Các bản hiện nay đều là 3 quyển phân làm 36 môn như: đức hạnh,
ngôn ngữ, chính sự, văn học, phương chính, nhã lượng v.v… Toàn sách tổng cộng
hơn 1000 tắc, kí thuật những dật văn dật sự của danh sĩ quý tộc từ cuối đời Hán
đến thời Lưu Tống, chủ yếu là những câu chuyện có liên quan đến việc bình luận,
thanh đàm huyền ngôn và ứng đối cơ trí của các nhân vật.
Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆 (năm 403 – khoảng
năm 444): người Bành Thành 彭城 (nay là Từ Châu 徐州 Giang Tô 江苏), văn học gia thời Nam
Lưu Nghĩa Khánh mất năm Nguyên
Gia 元嘉 thứ 21 ở Kiến Khang 建康
(nay là Nam Kinh)
Lưu
Nghĩa Khánh từ nhỏ đã tài hoa xuất chúng, yêu thích văn học. Ngoài Thế thuyết tân ngữ 世说新语 ra, ông còn
có tiểu thuyết chí quái U minh lục 幽明录.
Tắc Cấp bất tương khí thuộc môn Đức hạnh
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 12/02/2017
Nguồn
THẾ THUYẾT TÂN NGỮ
世说新语
Tác giả: Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật