隋珠和璧, 蒟酱筇竹, 寒不可衣, 饥不可食, 凡此异物, 不如五谷.
(忍经)
Tuỳ châu Hoà bích, củ tương cung trúc,
hàn bất khả ý, cơ bất khả thực, phàm thử dị vật, bất như ngũ cốc.
(Nhẫn kinh)
Ngọc Tuỳ
Hầu và ngọc họ Hoà đều là quý báu, củ tương và cung trúc đều là đặc sản, nhưng
trời lạnh không thể mặc, lúc đói không thể ăn. Phàm những thứ kì lạ này đều
không bằng ngũ cốc.
Chú của
nguyên tác
Tuỳ Hầu
隋侯 lúc ra ngoài gặp một con rắn đang bị thương, ông đem
về bôi thuốc cho nó. Sau, rắn ngậm một viên minh châu đến báo đáp, đường kính
viên ngọc hơn một tấc, ban đêm phát sáng có thể rọi chiếu gian nhà. Viên ngọc
có tên là Tuỳ châu.
Biện
Hoà 卞和 là một thường dân nước Sở ở trong núi, ông bắt gặp một
viên đá thô ở Kinh sơn 荆山, 3 lần đem dâng lên
Sở vương. Cuối cùng, Sở vương sai người bổ viên đá thô ra, bên trong là một
viên ngọc rất đẹp. Vì thế viên ngọc có tên là Hoà thị bích.
Đường
Mông 唐蒙 thời Hán Vũ Đế nhà Tây Hán đảm nhiệm chức Phan Dương
lệnh 番阳令. Vũ Đế sai ông đi sứ Nam Việt, người Nam Việt cho ông
ăn món củ tương 蒟酱. Ông hỏi món này từ đâu mà có, họ đáp rằng ở Khả
Giang 可江 Dạng
Tường 样爿 tại lộ tây bắc. Đường Mông sau khi về hỏi người buôn
bán ở đất Thục, người đó nói rằng: “Chỉ có đất Thục mới có củ tương, họ đem bán
ở chợ Dạ Lang 夜郎.” Nhân đó, Đường Mông dâng tấu thỉnh cầu buôn bán với
Dạ Lang. Vũ Đế thiết lập quận Kiền Vi 犍为, uỷ nhiệm Đường
Mông làm Trung Lang. Sai người sửa đường, cuối cùng có đến mấy vạn người đều chết
vì sự kiện này.
Trương
Khiên 张骞 nhà Tây Hán, Hán Vũ Đế sai ông đi Tây vực. Sau khi từ
Nguyệt Chi 月氏 trở về, đã miêu tả rõ ràng phong thổ nhân tình của
các nước ở Tây vực. Ông có nói rằng khi ông ở nước Đại Hạ 大夏 có thấy qua cây gậy cung trúc, cùng vải đất Thục. Hỏi
họ làm sao có được những thứ này? Họ đáp rằng đều là mua. Nước Thân Độc 身毒 ở
phía đông nam nước Đại Hạ khoảng mấy ngàn dặm, nơi đây cách đất Thục không xa lắm.
Hoàng đế nghe nói những nước này có nhiều thứ quý, nhưng quân đội của đất nước
lại không mạnh, nên tin lời của Trương Khiên. Vì thế lệnh cho Trương Khiên từ
quận Kiền Vi của đất Thục sai người đi đến nước Thân Độc để tìm. Đi được một
hai ngàn dặm, phía bắc bị Đê Tạc 氐笮 ngăn trở, phía nam
bị Tuấn Côn Minh 雋昆明 ngăn trở, sứ giả nhà Hán bị giết chết nên không cách
gì đi tiếp.
Triều
Thố 晁错 thời Tây Hán nói với hoàng đế rằng: “Vàng bạc châu
báu, lúc đói không thể ăn, lúc lạnh không thể mặc, cho nên bậc quân vương anh
minh coi trọng ngũ cốc chứ không coi trọng châu báu.”
Yếu nghĩa
Một số
những vật quý hiếm, lúc đói không thể ăn, lúc lạnh không thể mặc, hao phí rất
nhiều nhân lực, vật lực, tài lực mới có thể có được. Cho nên, bậc quân chủ hiền
minh xem trọng ngũ cốc, mà xem nhẹ những thứ quý hiếm.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn
25/01/2016
Nguồn
ĐẠO ĐỨC KINH
道德经
(Xuân Thu) Lí
Nhĩ 李耳
Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật