立身百行, 以学为基. 古之学者, 一忍自持. 凿壁偷光, 聚萤作囊, 忍贫读书, 车胤匡衡.
(忍经)
HIẾU
HỌC CHI NHẪN
Lập thân bách hàng, dĩ học vi cơ. Cổ
chi học giả, nhất nhẫn tự trì. Tạc bích thâu quang, tụ huỳnh tác nang, nhẫn bần
độc thư, Xa Dận Khuông Hành.
(Nhẫn kinh)
HIẾU HỌC CHI NHẪN
Trăm
ngành nghề trên đời đều lấy việc học làm cơ sở. Các học giả thời cổ, lấy một chữ
nhẫn mà kiên trì. Đục vách để lấy ánh sáng, bắt đom đóm bỏ vào túi làm đèn, nhẫn với cái nghèo mà ham học, đó
là Xa Dận và Khuông Hành.
Chú của
nguyên tác
Xa Dận 车胤 thời Tấn, tự Vũ Tử 武子,
người Nam Bình 南平, học tập siêng năng không biết mệt, tri thức uyên
bác. Nhà nghèo mua không nỗi dầu để thắp đèn, mùa hạ bắt mấy chục con đom đóm bỏ
vào trong túi, dùng ánh sáng của đom đóm để đọc sách. Về sau, Hoàn Ôn 桓温 tiến cử ông giữ chức Chủ bạ, rồi thăng Trưởng sử, nổi
tiếng khắp triều, đảm nhiệm chức Quốc tử giám Bác sĩ, sau lại thăng làm Lại bộ
Thượng thư. Lúc mất, mọi người trong triều đều đau buồn.
Khuông
Hành 匡衡 thời Tây Hán, tự Trĩ Khuê 稚圭,
người Đông Hải Thừa 东海承. Nhà nghèo nhưng
vô cùng ham học, từng đục vách nhà mình nhờ ánh sáng nhà hàng xóm để đọc sách
không hề biết mệt. Thời Nguyên Đế 元帝, ông đảm nhiệm chức
Cấp sự trung. Năm Vĩnh Quang 永光 thứ 2, có nhật thực
và động đất, hoàng đế hỏi ông về việc được mất của chính sách, Khuông Hành dùng
tấu sớ phúc đáp, hoàng đế rất tán thưởng tấu thư của ông, phong ông làm Quang Lộc
Đại Phu, Thái tử Thiếu phó, sau giữ chức Thừa tướng.
Yếu nghĩa
Học vấn
là cơ sở của việc lập thân hành sự. Học tập không phải là việc nhẹ nhàng, nhất
định cần phải khắc khổ chuyên cần mới có thể có được thành tựu. Gia đình nghèo
khổ, việc học trở nên khó khăn, càng phải có nghị lực mới có thể kiên trì học tập.
Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào túi để chiếu sáng, Khuông Hành đục vách để nhờ ánh
sáng. Họ cuối cùng đều lập được công nghiệp, điều này không thể tách rời việc khắc khổ học tập lúc
họ còn nghèo khó.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/8/2015
Nguồn
ĐẠO ĐỨC KINH
道德经
(Xuân Thu) Lí
Nhĩ 李耳
Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật