Dịch thuật: Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ (1044) ("Truyện Kiều")

QUẠT NỒNG ẤP LẠNH NHỮNG AI ĐÓ GIỜ (1044)

Quạt nồng ấp lạnh: tức mùa hạ phải làm cho cha mẹ mát mẻ, mùa đông phải làm cho cha mẹ ấm áp . Xuất xứ từ Lễ kí – Khúc lễ thượng 禮記 - 曲禮上:

“Phàm vi nhân tử chi lễ, đông ôn nhi hạ sảnh, hôn định nhi thần tỉnh”

凡為人子之禮, 冬溫而夏凊, 昏定而晨省

(Lễ tiết phận làm con, mùa đông phải làm cho cha mẹ ấm áp, mùa hạ phải làm cho cha mẹ mát mẻ, buổi tối thay cha mẹ trải chăn mền, buổi sáng sớm phải hỏi thăm cha mẹ)

(“Lễ kí dịch giải” 禮記譯解: Vương Văn Cẩm 王文錦dịch giải)

Ôn 溫là ấm. Sảnh 凊 là mát.

Xót người tựa cửa hôm mai

Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?

(“Truyện Kiều”:  1043 - 1044)

Quạt nồng ấp lạnh: Theo Kinh lễ, con thờ cha mẹ, mùa đông thì ấp cho ấm, mùa hạ thì quạt cho mát.

(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)

Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:

          Hiếu kinh: Hiếu tử đông ôn hạ thảnh.

          孝經: 孝子冬溫夏凊

          (Sách Hiếu kinh: Con hiếu mùa đông đắp ấm, mùa hạ quạt mát)

(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)

Xét: Trong “Tư liệu Truyện Kiều  - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn phiên Nôm, câu 1044 là:

Quạt nồng ĐẮP lạnh những ai đó giờ?

                                                     (Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)

                                                              Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 19/6/2020