NHỮNG CÁCH XƯNG HÔ KÌ LẠ CỦA TRIỀU ĐẠI TỐNG
Kì 4 –
hết
ĐẠI QUAN ĐỀU LÀ TƯỚNG CÔNG
NHẠC PHI KHÔNG PHẢI LÀ NGUYÊN SOÁI
Cách
xưng hô chốn quan trường càng phải có lễ phép, hơn nữa phải tuân thủ theo chế độ,
phải chú trọng đẳng cấp. Các công vụ viên Đại Tống xưng hô với nhau thông thường
dùng quan chức: như trong Thuỷ Hử truyện 水浒传, Hoa hoà thượng
Lỗ Trí Thâm 鲁智深 khi
hãy còn làm quan tại Vị Châu 渭州, phải được xưng là
Lỗ Đề hạt 鲁提辖; người tại Mạnh Châu 孟州 bức Võ Tòng 武松 phải
báo thù làm cho máu nhuộm lầu Uyên Ương 鸳鸯 là Trương Đô
giám 张都监, còn Võ Tòng làm Đô đầu都头tại
huyện Dương Cốc 阳谷đánh chết đại trùng, mọi người xưng là Võ Đô đầu 武都头.
Đề hạt,
Đô giám, Đô đầu đều là võ chức, văn chức cũng có sự chú trọng. Vẫn trong Thuỷ Hử truyện 水浒传 một đại đối đầu với Lương Sơn Bạc 梁山泊 là
Chúc gia trang 祝家庄, mọi người xưng trang chủ Chúc gia trang là Chúc Triều
phụng 祝朝奉 –
Triều phụng 朝奉 này
chính là Triều phụng đại phu朝奉大夫. Một trong “Tô
môn tứ học sĩ” 苏门四学士 (1) là Triều Bổ Chi 晁补之 giữ chức Lại bộ
Viên ngoại lang 吏部员外郎, Lễ bộ Lang trung 礼部郎中, căn cứ theo quan chức của ông ta, có thể gọi ông là Triều viên ngoại 晁员外 (Triều
Cái 晁盖, Lô Tuấn Nghĩa 卢俊义
... trong Thuỷ Hử truyện 水浒传 cũng được xưng
là Viên ngoại 员外, nhưng chỉ là thông xưng chủ nhân đại hộ phú gia lúc
bấy giờ, chưa hẳn đã làm Viên ngoại lang 员外郎),
cũng có thể gọi ông là Triều Lang trung 晁郎中 (Lang trung 郎中 là
quan danh, đương nhiên bắt đầu từ đời Tống cũng chỉ thầy thuốc). Từ nhân ái quốc
thời Nam Tống là Tân Khí Tật 辛弃疾, bản thân làm qua
chức quan địa phương An phủ sứ 安抚使, có thể gọi ông là
“Tân An phủ” 辛安抚. Ông còn làm một bài từ tiêu đề là Mãn giang hồng – Tống Lí Chính Chi Đề hình
nhập Thục 满江红 - 送李正之提刑入蜀, chức quan của Lí Chính Chi 李正之 là Đề hình 提刑, cũng có thể xưng là “Lí Đề hình” 李提刑; Tống Từ 宋慈trong bộ phim truyền
hình “Đại Tống Đề hình quan” 大宋提刑官 là “Tống Đề hình” 宋提刑.
Gọi là Đề hình 提刑 ,
chính là gọi tắt của “Đề điểm hình ngục công sự” 提点刑狱公事, chủ quản tư pháp, hình ngục, giám sát, thậm chí còn quản cả nông
tang.
Chức
quan An phủ sứ 安抚使của Tân Khí Tật không nhỏ, có thể xưng là “An phủ Tướng
công” 安抚相公. Đại anh hùng Nhạc Phi 岳飞 chỉ là một võ
tướng nhỏ, xưng hô với Lưu Thế Quang 刘世光 - cấp trên của mình, cũng gọi ông ta là “An phủ tướng
công” 安抚相公. Về sau, bản thân Nhạc Phi cũng được thăng quan,
thành “Tướng công” 相公 – đầu
tiên là Tuyên phủ Tướng công 宣抚相公, cũng chính là
Tuyên phủ sứ 宣抚使; sau mọi người xưng là “Nhạc xu tướng” 岳枢相, lúc bấy giờ Nhạc Phi đã làm quan tới chức Xu mật phó
sứ 枢密副使, tương đương với Phó tể tướng. Nhưng trong bình thư (2)
diễn nghĩa tiểu thuyết khi nói đến Nhạc Phi luôn thích gọi là “Nhạc Nguyên
soái” 岳元帅, điều này tuyệt đối là sai lầm, Nhạc Phi chưa từng
làm qua Nguyên soái. Kẻ đầu sỏ sát hại Nhạc Phi là Tống Cao Tông Triệu Cấu 赵构 lại
có hàm “Thiên hạ binh mã Đại nguyên soái” 天下兵马大元帅 (3).
Cuối
cùng cũng cần phải nhắc mọi người: hoạn quan đời Tống không gọi là Thái giám 太监, lúc bấy giờ không ai gọi như thế. Thái giám đương thời
là chỉ các vị trưởng quan của các cơ cấu như Quốc tử giám 国子监, Quân khí giám 军器监,
Tư thiên giám 司天监, ví dụ như Thẩm Quát 沈括,
người viết Mộng Khê bút đàm 梦溪笔谈 - bộ bách khoa toàn thư Đại Tống từng làm qua Chính
giám 正监 của Tư thiên giám, có thể gọi tắt là “Thẩm Đại giám” 沈大监 hoặc
“Thẩm Thái giám” 沈太监. (hết)
Chú của người
dịch
1- Tô môn tứ học
sĩ 苏门四学士: tức hợp xưng 4 người được Tô Thức 苏轼 chỉ
dạy và chịu ảnh hưởng văn học của ông, gồm: Hoàng Đình Kiên 黄庭坚, Tần Quán 秦观, Triều Bổ Chi 晁补之 và
Trương Lỗi 张耒.
2- Bình thư 评书: cũng gọi là
“thuyết thư” 说书, “giảng thư” 讲书,
khu vực Quảng Đông tục gọi là “giảng cổ” 讲古,
thời cổ gọi là “thuyết thoại” 说话là một hình thức biểu
diễn nghệ thuật theo kiểu truyền khẩu kể chuyện của Trung Quốc, lưu hành bắt đầu
từ đời Tống.
3- Thiên hạ
binh mã Đại nguyên soái天下兵马大元帅: chức vụ tối cao trong quân đội thời cổ, tổng lãnh
quân chính, nắm giữ việc chinh phạt, giống như Đại
tướng quân, Đại tư mã trong quan chế triều Hán.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/3/2020
Nguồn
HOẠT TẠI ĐẠI TỐNG
活在大宋
Tác giả: Lưu Thự Cương 刘曙刚
Thành Đô: Tứ Xuyên nhân dân xuất bản xã, 2018
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật