HAI BÀI THƠ VỀ HOA
CÚC CỦA HOÀNG SÀO
Bài 1
题菊花
飒飒秋风满院栽,
蕊寒香冷蝶难来.
他年若我为青帝,
报与桃花一处开.
(黄巢)
ĐỀ CÚC HOA
Táp táp thu phong
mãn viện tài,
Nhuỵ hàn hương
lãnh điệp nan lai.
Tha niên nhược ngã
vi Thanh đế,
Báo dữ đào hoa nhất
xứ khai.
(Hoàng Sào)
ĐỀ CÚC HOA
Gió thu xào xạc thổi đến, khắp
sân hoa cúc đều lay động,
Mùi hương từ nhuỵ toả ra mang
hơi lạnh, ong bướm khó đến gần.
Một ngày nào đó nếu ta là Thanh
đế
Sẽ sắp xếp cho hoa cúc và hoa
đào cùng đua nở.
Bài 2
不第后赋菊
待到秋来九月八,
我花开后百花杀.
冲天香阵透长安,
满城尽带黄金甲.
(黄巢)
BẤT ĐỆ HẬU PHÚ CÚC
Đãi đáo thu lai cửu
nguyệt bát,
Ngã hoa khai hậu
bách hoa sát.
Xung thiên hương
trận thấu Trường An,
Mãn thành tận đới
hoàng kim giáp.
(Hoàng Sào)
SAU KHI THI RỚT
LÀM BÀI THƠ VỀ HOA CÚC
Đợi đến tiết Trùng Dương vào
tháng 9 mùa thu,
Lúc hoa cúc của ta nở rộ, các
loài hoa khác đều héo úa.
Mùi hương từng trận xông lên trời,
thấu đến Trường An,
Khắp cả kinh thành đều mặc áo
giáp vàng.
Phụ
lục
Hoàng
Sào 黄巢 (820 – 884): Người Oan Cú 冤句 Tào Châu 曹州 (nay là phía tây nam Hà Trạch 菏泽 Sơn Đông 山东), lãnh tụ khởi nghĩa nông dân
cuối thời Đường.
Hoàng
Sào xuất thân trong một gia đình buôn muối, giỏi về cưỡi ngựa bắn cung, lúc nhỏ
đã có tài về thơ, lên 5 tuổi đã làm được thơ, nhưng sau khi thành niên thi nhiều
lần không đậu. Trước cuộc khởi nghĩa của Vương Tiên Chi 王仙芝 một năm, vùng Quan Đông 关东 phát sinh đại hạn, quan lại cưỡng
bức bách tính nộp tô thuế, phục vụ sai dịch, bách tính không còn con đường nào
khác đã tụ tập chung quanh Hoàng Sào, nhiều lần tiến hành xung đột vũ trang với
quan lại triều Đường.
Tháng
6 năm Càn Phù 乾符
thứ 2 (năm 875),
Hoàng Sào cùng 8 người bà con hưởng ứng Vương Tiên Chi. Tháng 2 năm Càn Phù thứ
4 (năm 877), Hoàng Sào dẫn quân công hãm Vận Châu 郓州, giết chết Tiết độ sứ Tiết Sùng
薛崇. Năm Càn Phù thứ 5 (năm 878)
Vương Tiên Chi qua đời, mọi người tôn Hoàng Sào làm chủ, hiệu xưng là “Xung
thiên đại tướng quân” 冲天大将军, cải nguyên là Vương Bá 王霸. Tháng Giêng năm Càn Phù thứ 6
(879), binh vây Quảng Châu 广州. Ngày 17 tháng 11 năm Quảng Minh 广明 nguyên niên (năm 880), Lưu thủ
Đông Đô là Lưu Doãn Chương 刘允章 nghinh đón quân Hoàng Sào vào Lạc Dương 洛阳. Ngày 1 tháng 12, binh đến Đồng
Quan 潼关.
Ngày 13 tháng 12, binh tiến vào Trường An 长安, lên ngôi hoàng đế tại điện Hàm
Nguyên 含元,
lấy quốc hiệu là “Đại Tề” 大齐, kiến nguyên là Kim Thống 金统, đại xá thiên hạ.
Ngày
15 tháng 6 năm Trung Hoà 中和 thứ 4 (năm 884), Hoàng Sào bị bại chết tại Lang Hổ cốc
狼虎谷. Đầu niên hiệu Thiên Phục 天复 thời Chiêu Tông 昭宗, người cháu của Hoàng Sào là
Hoàng Hạo 黄皓dẫn
tàn quân bỏ chạy, bị thổ hào Tương Âm 湘阴là Đặng Tiến Tư 邓进思phục kích giết chết. Cuộc khởi nghĩa nông dân cuối thời Đường
kết thúc.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 17/10/2018
Tiết Trùng Dương năm Mậu Tuất
Nguồn
TRUNG HOA THƯỢNG HẠ
NGŨ THIÊN NIÊN
中华上下五千年
Chủ biên: Lí Tinh 李晶
Nam Kinh đại học xuất
bản xã, 2007
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật