Dịch thuật: Lãng đào sa (Âu Dương Tu)

浪淘沙

把酒祝东风 ⁽¹⁾

且共从容 ⁽²⁾

垂杨紫陌洛城东 ⁽³⁾

总是当时携手处

游遍芳丛 ⁽⁴⁾

聚散苦匆匆

此恨无穷

今年花胜去年红

可惜明年花更好

知与谁同

                                                               (欧阳修)

LÃNG ĐÀO SA

Bả tửu chúc đông phong ⁽¹⁾

Thả cộng thung dung ⁽²⁾

Thuỳ dương tử mạch Lạc thành đông ⁽³⁾

Tổng thị đương thời huề thủ xứ

Du biến phương tùng ⁽⁴⁾

Tụ tán khổ thông thông

Thử hận vô cùng

Kim niên hoa thắng khứ niên hồng

Khả tích minh niên hoa cánh hảo

Tri dữ thuỳ đồng?

                                                                                        (Âu Dương Tu)

Chú thích

1- Bả tửu 把酒: tay bưng li rượu. Mời rượu.

2- Thung dung 从容: chỉ thời gian chậm rãi, không gấp

3- Tử mạch 紫陌: chỉ con đường vùng ngoài kinh thành. Lạc Dương từng là kinh đô ở thời Đông Chu, Đông Hán, tương truyền thời đó dùng đất có sắc đỏ để đắp đường. Nhưng đô thành của Bắc Tống là Khai Phong, Lạc Dương chỉ là bồi đô, nơi đây được mượn để đặc chỉ vùng ngoại ô Lạc Dương.

          Lạc thành 洛城: tức Lạc Dương.

4- Phương tùng 芳丛: tức “hoa tùng” 花丛 chỉ những khóm hoa.

Dịch ý

LÃNG ĐÀO SA

Nâng li rượu mời gió xuân

Chớ vội vàng ra đi, hãy tạm lưu lại trong chốc lát.

Đường ngoại ô phía đông Lạc Dương, hàng dương liễu xanh xanh

Từng là nơi cùng bạn bè nắm tay dạo bước.

Dạo khắp các khóm hoa.

Đời người gặp nhau rồi chia tay luôn vội vã,

Buồn hận vô cùng.

Hoa năm nay nở đẹp hơn năm ngoái,

Sang năm hoa sẽ nở đẹp hơn, đáng tiếc không biết ai sẽ cùng thưởng thức?

Điểm bình

          Tác giả cùng bạn nhân ngày xuân trở lại chơi vùng ngoại ô phía đông Lạc Dương cảm xúc mà làm ra bài từ này, về thời gian đề cập cả năm ngoái năm nay và năm tới.

Kim niên hoa thắng khứ niên hồng,

Khả tích minh niên hoa cánh hảo

Đem hoa của cả 3 năm lại so sánh, thưởng hoa mà chứa đựng tình li biệt, mượn để ví nhân sinh ngắn ngủi tụ tán vô thường, đây là điểm tuyệt diệu trong bài từ. Đương nhiên, “hoa năm nay nở đẹp hơn năm ngoái” chỉ là mượn ví tâm tình vui vẻ lúc gặp nhau với bạn, chứ không phải hoa của “năm nay” đẹp hơn “năm ngoái”, nhưng do bởi dùng cảnh vui với tình buồn, khiến ý của bài từ càng sâu hơn, cảm tình càng thân thiết hơn.

Chú của người dịch

Âu Dương Tu 欧阳修 (1007 – 1072): tự Vĩnh Thúc 永叔, hiệu Tuý Ông 醉翁, về già có hiệu là Lục Nhất Cư Sĩ 六一居士, người Lư Lăng 庐陵 (nay là Cát An 吉安 Giang Tây 江西). Đậu Tiến sĩ năm Thiên Thánh 天圣 thứ 8 đời Tống Nhân Tông (năm 1030). Từng nhậm chức gián quan, sau làm đến các chức Hàn lâm học sĩ, Xu mật phó sứ, Tham tri chính sự. Lúc mất có tên thuỵ là Văn Trung 文中. Ông là lãnh tụ của phong trào cách tân thơ văn thời Bắc Tống, và là một trong Đường Tống bát đại gia, thơ và từ của ông đều đạt thành tựu cao. Ông từng cùng với Tống Kì 宋祁 tu sửa bộ Tân Đường thư 新唐书, riêng mình ông soạn bộ Tân ngũ đại sử 新五代史. Tập từ của ông có Lục Nhất từ 六一词, Cận thể nhạc phủ 近体乐府, Tuý Ông ngâm thú ngoại biên 醉翁吟趣外编, tổng cộng khoảng hơn 200 bài.

(Nguồn Tống từ tam bách thủ 宋词三百首, Thượng Cương Thôn Dân 上彊村民 biên soạn, Lưu Văn Lan 刘文兰 chú dịch. Sùng văn thư cục, 2003, trang 24)

                Huỳnh Chương Hưng

                                                        Quy Nhơn 03/02/2018

Nguồn

TỐNG TỪ TAM BÁCH THỦ TỪ ĐIỂN

宋词三百首辞典

Biên soạn: Lâm Thân Thanh 林申清

Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 1999.