TAM GIA PHÂN TẤN
Lời dẫn
“Tam
gia phân Tấn” 三家分晋 chỉ sự kiện 3 nhà Hàn, Triệu, Nguỵ qua phân nước Tấn
vào cuối thời Xuân Thu, nhân đó 3 nước Hàn, Triệu, Nguỵ hợp xưng là “tam Tấn”
Thời
Xuân Thu, nước Tấn từng là một đại quốc xưng bá. Đến cuối thời Xuân Thu, năm
Chu Linh Vương 周灵王 thứ 14 (năm 558 trước công nguyên), trong nước Tấn một
cuộc đấu tranh tranh quyền giữa công thất với đại phu kéo dài đến mấy chục năm,
sau khi Tấn Điệu Công 晋悼公 qua đời, cuối cùng
có kết quả, nước Tấn hình thành cục diện Hàn, Triệu, Nguỵ, Trí, Phạm, Trung
Hàng, lục khanh chuyên chính. Lục khanh theo ý mình mà hành sự, chế độ nô lệ ở
nước Tấn cũng dần bị tan rã, tác dụng của quốc quân ngày càng nhỏ lại.
Năm Tấn
Bình Công 晋平公 thứ 14 (năm 544 trước công nguyên), Diên Lăng Quý Tử 延陵季子 nước Ngô đi sứ nước Tấn, sau khi bàn luận cùng Triệu
Văn tử 赵文子, Hàn Tuyên Tử 韩宣子,
Nguỵ Hiến Tử Ngộ 魏献子晤 của nước Tấn, đã đưa ra dự đoán: “chính quyền nước Tấn,
cuối cùng sẽ về tay 3 nhà”. Kì thực, người chấp chính nước Tấn lúc bấy giờ trừ
Hàn, Triệu, Nguỵ ra, còn có 3 nhà khác là Phạm, Trung Hàng và Trí.
Trong
cuộc đấu tranh với Tấn công thất, lục khanh cùng với Tấn quân tranh giành nhân
dân, phế bỏ chế độ tỉnh điền, thủ tiêu chế độ bóc lột lao dịch kiểu nô lệ. Năm
Chu Kính Vương 周敬王 thứ 7 (năm 513 trước công nguyên), về chế độ pháp luật,
lục khanh đã tiến hành cải cách to lớn, đúc hình đỉnh, công bố hình thư của Phạm
Tuyên Tử, để thể hiện ý chí của giai cấp địa chủ mới nổi lên, làm lung lay địa
vị chính trị của giai cấp chủ nô, đồng thời làm tổn hại đến lợi ích kinh tế của
họ. Điều này đã dự báo sự diệt vong của quốc gia theo chế độ nô lệ.
Lục khanh
thế lực ngang ngửa, ước thúc lẫn nhau, nhưng lục khanh mỗi nhà ôm dự tính khác
nhau đều đang ngầm chuẩn bị khuếch trương. Năm Chu Kính Vương thứ 23 (năm 497
trước công nguyên), chiến tranh kiêm tính giữa lục khanh ủ mầm từ rất lâu cuối
cùng đã bộc phát. Một phía là liên minh giữa Triệu, Nguỵ, Hàn, Trí, trải qua 7, 8 năm chiến tranh, cuối
cùng tiêu diệt triệt để liên minh giữa hai họ Phạm và Trung Hàng. Năm Chu Trinh
Định 周贞定 thứ 56 (năm 453 trước công nguyên), Triệu, Nguỵ, Hàn
lại liên kết nhau tiêu diệt họ Trí, dần hình thành cục diện “tam gia phân Tấn”,
trở thành thực thể chính trị giống với Tần, Tề, Sở, Yên. Từ đó, Tấn công thất
trở thành phụ dung của 3 nhà. Năm 403 trước công nguyên, Chu thiên tử chính thức
thừa nhận 3 nhà là chư hầu, đánh dấu cho sự bắt đầu của thời kì Chiến Quốc.
Thiên “Tam gia phân Tấn” này chính là nói về câu chuyện này.
“Tam
gia phân Tấn” là sự kiện trọng đại mang ý nghĩa đường vạch phân chia thời đại
trong lịch sử, giới sử học lấy đó làm điểm phân giới giữa Xuân Thu và Chiến Quốc
thời Chu, nó là tiêu chí cho sự tan ra xã hội nô lệ, xác lập xã hội phong kiến.
Nước Tấn,
một trong ngũ bá thời Xuân Thu bị diệt vong, 3 nước Hàn, Triệu, Nguỵ trong thất
hùng thời Chiến Quốc được sản sinh. Do đó, xã hội nô lệ bắt đầu hướng đến quá độ
xã hội phong kiến, tấm màn Chiến Quốc thất hùng kiêm tính cũng từ đó được vén
lên.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/7/2016
Nguồn
TƯ TRỊ THÔNG GIÁM
资治通鉴
Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光
Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武
Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật