TAM CÔNG CỬU KHANH TRIỀU TẦN
Để tăng
cường quyền lực trung ương, triều Tần đã kiến lập một hệ thống cơ cấu thống trị
từ trung ương đến địa phương và chế độ quan lại phong kiến. Ở vị trí cao nhất của
cả hệ thống chính trị đương nhiên là hoàng đế, ngoài ra tại trung ương còn thiết
lập tam công và cửu khanh.
Tam
công tức Thừa tướng 丞相, Thái uý 太尉, Ngự sử đại phu 御史大夫. Thừa tướng đứng đầu tam công đeo ấn vàng, dây thao
tía, hưởng trật vạn thạch, “giúp thiên tử xử lí muôn việc”, phân Tả và Hữu, là
vị đứng đầu các văn quan trực tiếp nghe mệnh từ hoàng đế.
Thái uý đeo ấn vàng, dây
thao tía, hưởng trật vạn thạch, “nắm giữ việc võ”, “chủ ngũ binh”, là vị trưởng
quan bên võ. Về tư liệu liên quan đến chức Thái uý hiện không đủ tư liệu nên tạm thời
gác lại không bàn đến.
Ngự sử đại phu đeo ấn bạc,
dây thao xanh, “giữ việc Phó thừa tướng”, thừa chuyển chiếu lệnh chế thư, phụ
trách giám sát bách quan. Ngự sử đại phu đa phần là tâm phúc của hoàng đế, từ một
Ngự sử vị nhỏ chức thấp được cất nhắc lên để khống chế và bình ổn tướng quyền.
Dưới
tam công có các khanh, gọi là cửu khanh, thực tế không chỉ 9 vị, đa số ở nước Tần vốn có, còn một số ít do triều
Tần mới thiết lập. Chủ yếu có:
- Phụng
thường 奉常: nắm giữ việc tông miếu lễ nghi, kiêm quản văn hoá
giáo dục.
- Tông
chính 宗正: phụ trách sự vụ của tông tộc hoàng thất và ngoại
thích.
- Lang
trung lệnh 郎中令: nắm giữ việc bảo vệ cửa nẻo các cung điện.
- Vệ uý
卫尉: do triều Tần mới thiết lập, thống lĩnh võ sĩ canh giữ
trong và ngoài cung.
- Thái
bộc 太仆: do triều Tần mới thiết lập, là thần bộc thân cận nhất
của hoàng đế,chủ quản xa mã hoàng thất.
- Đình
uý 廷尉: nắm giữ hình phạt, là vị trưởng quan tư pháp tối cao
của cả nước.
- Điển
khách 典客: chủ quản sự vụ của dân tộc thiểu số, phụ trách những
những sự việc như nghinh đón tiếp đãi.
- Thiếu
phủ 少府: nắm giữ việc tu bổ cung điện, tông miếu, lăng tẩm
cùng những công trình trọng yếu khác.
- Trị
túc nội sử 治粟内史: chủ quản việc tiền lương và thu chi tài chính.
- Thiếu
phủ do triều Tần thiết lập, nắm giữ thuế khoá sông núi ao hồ cùng việc nộp
trưng các chợ và quan ải, cung ứng cho việc khai chi của hoàng thất, đồng thời
phụ trách việc ăn ở đi lại của hoàng thất.
Tam
công và cửu khanh đều do hoàng đế bổ nhiệm và bãi miễn, không thế tập. Việc thiết
lập tam công và cửu khanh, đặt ra các cơ quan hành chính, quân sự, tư pháp,
giám sát, tài chính, bác sĩ nghị chính, vừa là phân công lại là hỗ tương giám
sát, hoàng đế nắm đại quyền trong tay, điều khiển bề tôi như trâu ngựa, thể hiện
mánh khoé chính trị cao siêu, cường hoá cục diện “đại nhất thống” chính trị gia
quốc nhất thể.
CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
Trong nguyên tác có 2 chỗ nói đến Thiếu phủ:
- Nắm
giữ việc tu bổ cung điện, tông miếu, lăng tẩm …
- Do triều
Tần thiết lập, nắm giữ thuế khoá ….
Trong
quyển Vĩnh bất thất lạc đích văn minh 永不失落的文明 của Lí Thiệu
Liên 李绍连, Thiếu phủ nắm giữ thuế khoá.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 18/6/2014
Nguyên tác Trung văn
TAM CÔNG CỬU KHANH
三公九卿
Trong quyển
THỐNG NHẤT VƯƠNG TRIỀU ĐÍCH ĐẢN SINH – TẦN
统一王朝的诞生 - 秦
Chủ biên: “Đồ thuyết Trung Quốc lịch sử”
Trường Xuân - Cát Lâm xuất bản tập đoàn hữu hạn trách
nhiệm công ti, 2006
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật