何惜池鱼
王安期为东海郡, 小吏盗池中鱼, 纲纪推之. 王曰: “文王之囿, 与众共之, 池鱼复何足惜?”
(世说新语 - 政事)
HÀ
TÍCH TRÌ NGƯ
Vương
An Kì vi Đông Hải quận, tiểu lại đạo trì trung ngư, cương kỉ thôi chi. Vương viết:
“Văn Vương chi hữu, dữ chúng cộng chi, trì trung phục hà túc tích?”
(Thế thuyết tân ngữ - Chính sự)
TIẾC GÌ CÁ TRONG AO
Vương An Kì nhậm chức Đông Hải quận thú, có viên tiểu lại lấy trộm cá trong ao, quan chủ bạ theo lệ phải tra xét. Vương An Kì bảo rằng: “Thời xưa, vườn săn bắn của Chu Văn Vương, cho phép dân chúng cùng chung sử dụng. Nay cá trong ao có đáng gì mà phải tiếc?”
Chú của người dịch
Thế
thuyết tân ngữ 世说新语 : bộ bút kí tiểu thuyết thuật lại những huyền học ngôn
đàm dật sự của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn. Trong đó có thể nhìn thấy ngôn đàm về
huyền học thời Nguỵ Tấn đã trở thành phong thượng, mà huyền học chính là lấy tư
tưởng Lão Trang làm gốc. Tư tưởng của Đạo gia đối với phương thức tư duy và trạng
thái sinh hoạt của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn, thậm chí phong khí của cả xã hội đều
sản sinh ảnh hưởng quan trọng. Tác phẩm này do Lâm Xuyên Vương Lưu Nghĩa Khánh 临川王刘义庆, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống thời Nam Bắc
triều đã tập hợp một số văn nhân biên soạn, Lưu Tuấn 刘峻
đời Lương viết lời chú. Toàn sách nguyên có 8 quyển, bản chú của Lưu Tuấn phân
làm 10 quyển. Các bản hiện nay đều là 3 quyển phân làm 36 môn như: đức hạnh,
ngôn ngữ, chính sự, văn học, phương chính, nhã lượng v.v… Toàn sách tổng cộng
hơn 1000 tắc, kí thuật những dật văn dật sự của danh sĩ quý tộc từ cuối đời Hán
đến thời Lưu Tống, chủ yếu là những câu chuyện có liên quan đến việc bình luận,
thanh đàm huyền ngôn và ứng đối cơ trí của các nhân vật.
Lưu
Nghĩa Khánh 刘义庆 (năm 403 – khoảng năm 444): người Bành Thành 彭城
(nay là Từ Châu 徐州 Giang Tô 江苏), văn học gia thời
Lưu Nghĩa Khánh mất năm Nguyên Gia 元嘉 thứ 21 ở Kiến Khang 建康
(nay là Nam Kinh)
Lưu Nghĩa Khánh từ nhỏ đã tài hoa xuất
chúng, yêu thích văn học. Ngoài Thế thuyết
tân ngữ 世说新语 ra, ông còn có tiểu thuyết chí quái U minh lục 幽明录.
Nguồn http://baike.baidu.com/view/39662.htm
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/11/2020
Nguồn
THẾ THUYẾT TÂN NGỮ
世说新语
Tác giả: Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.
Phụ lục của người dịch
齊宣王問曰: “文王之囿, 方七十里, 有諸?” 孟子對曰: “於傳有之.” 曰 : “若是其大乎?” 曰: “民猶以為小也.” 曰: “寡人之囿, 方四十里, 民猶為大, 何也?” 曰: “文王之囿, 方七十里, 芻蕘者往焉, 雉兔者往焉, 與民同之, 民以為小, 不亦宜乎? 臣始至於境, 問國之大禁, 然後敢入, 臣聞郊關之内, 有囿方四十里, 殺其麋鹿者如殺人之罪, 则是方四十里, 為阱於國中. 民以為大, 不亦宜乎?”
(孟子 - 梁惠王)
Tề
Tuyên Vương vấn viết: “Văn Vương chi hữu, phương thất thập lí, hữu chư?” Mạnh Tử
đối viết: “Ư truyện hữu chi.” Viết: “Nhược
thị kì đại hồ?” Viết: “Dân do dĩ vi tiểu dã.” Viết: “Quả nhân chi hữu, phương tứ
thập lí, dân do vi đại, hà dã?” Viết: “Văn Vương chi hữu, phương thất thập lí,
sô nghiêu giả vãng yên, trĩ thố giả vãng yên, dữ dân đồng chi, dân dĩ vi tiểu,
bất diệc nghi hồ? Thần thuỷ chí ư cảnh, vấn quốc chi đại cấm, nhiên hậu cảm nhập,
thần văn giao quan chi nội hữu hữu phương tứ thập lí, sát kì mi lộc giả như sát
nhân chi tội, tắc thị phương tứ tập lí, vi tịnh ư quốc trung, dân dĩ vi đại, bất
diệc nghi hồ?”
(Mạnh Tử - Lương Huệ Vương)
Tề Tuyên Vương hỏi rằng: “Quả nhân
nghe nói vườn săn bắn của Chu Văn Vương vuông 70 dặm, có chuyện đó không?” Mạnh
Tử đáp rằng: “Trong sách có chép chuyện đó.” Tề Tuyên Vương lại hỏi: “Vườn như
vậy là lớn chăng?” Mạnh Tử đáp: “Dân hãy còn cho là nhỏ đó.” Tề Tuyên Vương
nói: “Vườn của quả nhân chỉ vuông có 40 dặm, thế mà dân cho là lớn, sao lại như
vậy?” Mạnh Tử đáp: “Vườn của Chu Văn Vương vuông 70 dặm, người cắt cỏ chặt cành
được đến đó, người săn bắn gà rừng thỏ được đến đó, dân cùng hưởng dụng, nên
dân hãy còn cho là nhỏ, điều đó không hợp tình hợp lí sao? Thần vừa mới đến
biên giới nước Tề, hỏi qua cấm lệnh quan trọng của nước Tề sau đó mới dám vào.
Thần nghe nói, ngoại ô của nước Tề có khu vườn săn bắn vuông 40 dặm, người nào
giết hươu nai nơi đó giống như phạm tội sát nhân, thế thì vườn vuông 40 dặm chính
là cái bẫy đặt ở trong nước. Dân cho là quá lớn, cũng chẳng là phải sao?
(Tứ
thư 四書 (ngôn văn đối chiếu): Hương Cảng
Quảng Trí thư cục xuất bản)