Dịch thuật: Xuân lan thu cúc, mặn mà cả hai (162) ("Truyện Kiều")


XUÂN LAN THU CÚC, MẶN MÀ CẢ HAI (162)
          Hoa lan của mùa xuân, hoa cúc của mùa thu, mỗi loài đều có vẻ đẹp riêng đáng được ngợi khen.
          Trong Sở từ - Cửu ca – Lễ hồn 楚辞 - 九歌 - 礼魂 có câu:
Xuân lan hề thu cúc
Trường vô tuyệt hề chung cổ
春兰兮秋菊
长无绝兮终古
(Mùa xuân dâng hoa lan, mùa thu dâng hoa cúc
Tế tự không dừng, thiên thu vạn cổ)

Bóng hồng nhác thấy nẻo xa
Xuân lan thu cúc, mặn mà cả hai
(“Truyện Kiều” 161 –  162)
Xuân lan thu cúc: Hoa lan mùa xuân, hoa cúc mùa thu đều là thứ hoa đẹp, hoa tốt của mỗi mùa. Ý nói cả hai cô đều đẹp.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:
          Hán Vũ thu phong từ: Lan hữu tú hề cúc hữu phương.
          漢武秋風辭: 蘭有秀兮菊有芳
          (Bài thu phong của vua Hán Vũ: cây lan đẹp vậy,cây cúc thơm)
          Hựu Tuỳ thư: Tiêu Phi dữ Trương Lệ hoa như xuân lan thu cúc, các nhất thời chi mĩ dã.
          又隋書: 蕭妃與張麗花如春蘭秋菊, 各一辰之美也
          (Lại sách Tuỳ thư: nàng Tiêu Phi và nàng Trương Lệ đẹp như lan mùa xuân, cúc mùa thu, đều đẹp có thời)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)

Xét: Theo ý riêng, câu 162 này gốc từ câu “Xuân lan hề thu cúc” trong “Sở từ”.
Theo “Tư liệu Truyện Kiều  - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn phiên Nôm, thì câu 162 này là:
Xuân HƯƠNG thu cúc mặn mà cả hai
                                                     (Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)

                                                    Huỳnh Chương Hưng
                                                    Quy Nhơn 20/01/2020
Previous Post Next Post