TRƯỜNG BÌNH
CHI CHIẾN
Lời dẫn
Giai đoạn trung và vãn kì Chiến Quốc, nước Tần nhậm dụng
Thương Ưởng 商鞅 thực
hành biến pháp, qua nhiều đời nỗ lực, thế nước ngày càng cường thịnh. Nước Tần
trước sau phía tây thôn tính Ba 巴, Thục 蜀, phía đông xâm chiếm Tam Tấn 三晋,
phía nam đánh Kinh Sở 荆楚, giành được thắng lợi
về quân sự, chính trị, ngoại giao. Đến thời Tần Chiêu Vương 秦昭王, Tần đã trở thành đất nước có thực lực mạnh nhất
trong thất hùng của thời Chiến Quốc. Đương thời, để tránh sự mở rộng thế lực của
Tần, 4 nước chung quanh Tần là Hàn, Nguỵ, Yên, Triệu đã kiến lập mối quan hệ đồng
minh. Trong đó, nước mạnh nhất là Triệu, nước yếu nhất là Nguỵ. Tần áp dụng chiến
lược “viễn giao cận công” 远交近攻, bắt đầu từ năm
268 trước công nguyên, trước tiên xuất binh đánh Nguỵ, bức Nguỵ phải quy phụ về
mình. Tiếp đó, lại cử binh đánh Hàn, Hàn
Vương vô cùng sợ, bèn sai sứ nhập Tần, biểu thị bằng lòng dâng quận Thượng Đảng
上党 (nay
thuộc Sơn Tây 山西) cầu hoà. Thái thú Thượng Đảng là Phùng Đình 冯亭 không
chịu dâng đất cho Tần, để thúc 2 nước Hàn Triệu liên hợp kháng Tần, ông đã dâng
quận Thượng Đảng cho Triệu. Triệu Vương tham lợi nhận đất, đem Thượng Đảng nhập
vào bản đồ nước mình. Tần Vương nghe được tin đại nộ, thế là vào năm 261 trước
công nguyên mệnh Tả thứ trưởng Vương Càn 王乾 dẫn quân công
đánh Thượng Đảng. Quân Triệu không chống cự, lui về giữ Trường Bình 长平 (nay
là phía tây bắc Cao Bình 高平 Sơn Tây 山西). Triệu Vương nghe
quân Tần tiến về phía đông, phái Đại tướng Liêm Pha 廉颇 đem quân chủ lực
của Triệu đến Trường Bình, nhằm đoạt Thượng Đảng về lại. Trận chiến Trường Bình
mà quy mô trước đó chưa từng có ở thời Chiến Quốc từ đó đã vén màn.
Liêm Pha đem quân chủ lực đến Trường Bình, do bởi Tần mạnh
Triệu yếu, quân Triệu càng đánh càng bại. Liêm Pha thay đổi phương kế chiến lược,
chuyển công sang thủ, dựa vào địa hình có lợi, xây thành luỹ cố thủ, dĩ dật đãi
lao, khiên quân Tần rơi vào tình trạng mệt mỏi. Quân hai bên giằng co ở Trường
Bình. Tần dùng thủ đoạn li gián, sai người đến Hàm Đan mua chuộc quyền thần bên
cạnh Triệu Vương, li gián mối quan hệ giữa Triệu Vương và Liêm Pha. Thế là Triệu
Vượng mệnh cho Triệu Quát 赵括 thay Liêm Pha làm tướng. Tần Vương thấy kế li gián đã
hiển hiện, lập tức nhậm mệnh Quảng Vũ quân Bạch Khởi 广武君白起 kiêu dũng thiện
chiến làm Thượng tướng quân, thay Vương Càn xuất nhậm làm thống soái quân Tần.
Năm 260 trước công nguyên, Triệu Quát thống lĩnh quân Triệu
hướng đến quân Tần phát khởi cuộc tấn công đại quy mô, gặp phải sự kháng cự
kiên cường của chủ lực quân Tần, quân Triệu bị bẻ gãy. Tần Chiêu Vương đích
thân đến Hà Nội 河内 (nay là Thấm Dương 沁阳 Hà Nam
Trong trận chiến Trường Bình, quân Tần tiêu diệt quân Triệu
tổng cộng 45 vạn người, giành được thắng lợi trọng đại về quân sự. Nước Triệu bị
thua, từ đó suy yếu dần. Trận đó không chỉ làm suy yếu nước Triệu, mà còn trấn
phục được các nước phía đông, tạo điều kiện có lợi để nước Tần sau này hoàn
thành đại nghiệp thống nhất.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 07/01/2020
Nguồn
TƯ TRỊ THÔNG GIÁM
资治通鉴
Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光
Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武
Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật