MƯỜI HAI CON GIÁP RA ĐỜI NHƯ THẾ NÀO
Năm
2004 là năm Giáp Thân theo âm lịch Trung Quốc, được mọi người gọi là “hầu niên”
猴年 (năm khỉ), đây là dùng “12 con giáp” để ghi năm. “Thập
nhị sinh tiếu” 十二生肖 (12 con giáp) cũng gọi là “thập nhị thuộc tướng” 十二属相, là phương pháp ghi thời gian lấy 12 con vật làm danh
xưng. Thế thì, cách ghi năm dùng 12 con giáp ra đời như thế nào? Và bắt đầu từ
khi nào?
Theo
truyền thuyết, ngày xưa để mọi người cày cấy, nghỉ ngơi đúng thời gian, Ngọc
Hoàng Đại Đế trên trời bèn bảo mọi người học cách ghi nhớ thời
Gian. Ngọc Hoàng Đại Đế muốn chọn 12 con vật cầm tinh,
thuận theo thứ tự mỗi năm là một con, cứ mỗi 12 năm lại bắt đầu lại. Sau khi
tin tức truyền ra, các động vật dưới gầm trời đều muốn có vị thứ đầu tiên trong
12 con vật cầm tinh, muốn trở thành 1 trong 12 con giáp. Thế là các loài động vật
lũ lượt kéo lên thiên đình tham dự cuộc tuyển chọn. Ngọc Hoàng Đại Đế thấy nhiều
động vật như thế, rất vui mừng, và để được công bằng, Ngọc Hoàng Đại Đế bảo
chúng tiến hành một lượt thi đấu. Con chuột lanh lợi khi đấu với con voi, nó
chui vào mũi voi khiến voi phải chịu thua, thế là chuột được các loài động vật
vỗ tay tán thưởng, đồng thời với sự lanh lợi linh hoạt, chuột được chọn và được
xếp vị trí đầu tiên trong 12 con vật. Cầm tinh 12 con giáp ra đời như thế.
Nhưng
đó chỉ là thần thoại sinh động mà thôi. Tình huống chân thực như thế nào? Cách
nay hơn 6000 năm, người dân Trung Quốc cổ đại thông qua việc quan sát thiên tượng
phát hiện mặt trời và mặt trăng một năm sẽ gặp 12 lần, mà vị trí mỗi lần đều
khác nhau. Cho nên người xưa đem quỹ đạo vận hành của mặt trời phân thành “thập
nhị đẳng phân” 十二等分 tức “thập nhị cung” 十二宫,
phối hợp với “Tí Sửu Dần Mão”, dùng để ghi năm, ghi ngày. “Thiên can địa chi”
ra đời như thế. Phương pháp dùng “thiên can địa chi” ghi thời gian vô cùng tiện
lợi, thực dụng, nhưng lại còn dùng 12 con giáp để phối hợp, đó là như thế nào?
Một số
nhà sử học cho rằng, đó là một loại sùng bái động vật. Nguyên nhân lấy 12 con
giáp để ghi thời gian là bởi vì người dân thời cổ rất sùng kính động vật, đối với
các loài động vật trong tự nhiên, hoặc hoạt bát, hoặc hung hãn đều có totem tình
cảm. Ví dụ các dân tộc thiểu số ở Trung Quốc như Mông, Duy Ngô Nhĩ, Tạng ... đều
có “thập nhị thú pháp” 十二兽法 của dân tộc
mình dùng để ghi năm. Trong quá trình lịch sử lâu dài, loại totem tình cảm này
đã liên hệ với thiên can địa chi, về sau dùng để ghi thời gian.
Nhưng
các thuyết đều vẫn chưa hình thành một định luận nhất trí. Ngày nay, tuy chúng
ta vẫn sử dụng phương pháp ghi thời gian này, nhưng bí ẩn về cầm tinh 12 con
giáp vẫn chưa được giải mã.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 23/8/2018
Nguyên tác Trung văn
THẬP NHỊ SINH TIẾU THỊ CHẨM DẠNG SẢN SINH ĐÍCH
十二生肖是怎样产生的
Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Tác giả: Hải Tử 海子
Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật