Dịch thuật: Tại sao trên quan phục hai triều Minh Thanh .....

TẠI SAO TRÊN QUAN PHỤC HAI TRIỀU MINH THANH

 CÓ THÊU “CẦM THÚ”

          Xem các bộ phim truyền hình về thời Minh Thanh, chúng ta có thể các quan viên văn võ thân mặc quan phục, đầu đội quan mạo. Nếu để ý một tí, không khó để phát hiện, bất luận là văn quan hay võ quan, trước ngực và sau lưng đều có đồ án động vật. Quan sát kĩ, những đồ án này có chỗ không giống nhau.

          Một số thêu tiên hạc, một số thêu am thuần, một số thêu kì lân, một số thêu tê ngưu. Tóm lại, loại hình đa dạng. Thế thì, tại sao chính phủ lại quy định trên quan phục phải thêu những đồ án này?

          Hoá ra là để khu biệt quan chức lớn nhỏ. Những đồ án này được bổ xuyết thêm sau khi quan phục đã may thành, cho nên gọi là “bổ phục” 补服 hoặc “bổ tử” 补子. Đồ án khác nhau biểu thị quan giai, thân phận sang hèn  khác nhau. Chỉ cần nhìn vào đồ án “cầm thú” trên quan phục, có thể biết phẩm vị và quan giai của của người đó.

          Đồ án “cầm thú” bổ xuyết trên trang phục văn quan và võ quan cũng có sự khu biệt, chủ yếu là văn quan dùng đồ án “phi cầm” 飞禽, võ quan dùng đồ án “tẩu thú” 走兽.

          Đồ án bổ xuyết trên trang phục văn quan lần lượt là:

          Nhất phẩm tiên hạc 仙鹤

          Nhị phẩm cẩm kê 锦鸡

          Tam phẩm khổng tước 孔雀

          Tứ phẩm vân nhạn 云雁

          Ngũ phẩm bạch nhàn 白鹇

          Lục phẩm lộ tư 鹭鸶

          Thất phẩm khê xích 鸂鶒

          Bát phẩm am thuần 鹌鹑

          Cửu phẩm luyện tước 练雀

          Đồ án bổ xuyết trên trang phục võ quan lần lượt là:

          Nhất phẩm tú kì lân 绣麒麟

          Nhị phẩm tú sư 绣狮

          Tam phẩm tú báo 绣豹

          Tứ phẩm tú hổ 绣虎

          Ngũ phẩm tú  hùng bi 绣熊羆

          Lục phẩm tú bưu 绣彪

          Thất phẩm tú tê ngưu 绣犀牛

          Bát phẩm cũng tú tê ngưu 绣犀牛như thất phẩm

          Cửu phẩm tú hải mã 绣海马

          Cơ quan chế tác những đồ án “cầm thú” này là nha môn chức tạo chuyên về tơ lụa của hoàng gia. Nha môn chức tạo hoàng gia tụ tập những thợ giỏi trong thiên hạ, họ sử dụng các loại chỉ màu, với kĩ thuật thêu tinh xảo, thêu nên những đồ án sống động như thực.

          Chế độ bổ xuyết này đến thời Thanh vô cùng nghiêm ngặt, bất kể là ai cũng không được tuỳ ý tăng thêm, nếu không sẽ bị luận xử theo hình pháp. Như con của Niên Canh Nghiêu 年羹尧 nhân vì mặc bổ phục với 4 đồ án tròn hình rồng, khi định tội Niên Canh Nghiêu, đã xử “không phải thân phận đó, không được mặc đồ đó, đó là thuận theo lễ”. Mặc dù triều Thanh nhiều lần cấm chỉ tự mình bổ xuyết “cầm thú” cao hơn chức quan của mình, nhưng vẫn có người do vì chức quan của mình thấp, không nghĩ đến hiểm nguy bị chém đầu, đã tìm thợ thêu để làm giả.

                                                         Huỳnh Chương Hưng

                                                          Quy Nhơn 14/6/2016

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013