Dịch thuật: Nhất ý cô hành

NHẤT Ý CÔ HÀNH

一意孤行

TỰ LÀM THEO Ý MÌNH

Giải thích: Cô hành tức một mình hành sự. Ngoan cố theo cách nghĩ chủ quan của mình mà làm, không tiếp thu ý kiến người khác.

Xuất xứ: Hán . Tư Mã Thiên 司马迁: Sử kí – Khốc lại liệt truyện 史记 - 酷吏列传

          Triệu Vũ 赵禹 và Trương Thang 张汤 là hai đại thần thời Hán Cảnh Đế.

          Con người Triệu Vũ thẳng thắn, làm quan thanh liêm, rất nghiêm khắc đối với bản thân mình. Sau khi vào triều làm quan, ông quy định cho mình 3 điều:

          - Một là giải tán môn khách trong nhà, không nghe những lời của họ.

          - Hai là đoạn tuyệt vãng lai với bà con bạn bè, ra sức giảm thiểu ảnh hưởng

nhân tình của họ

          - Ba là khéo léo từ chối lời mời của công khanh đại phu, không lai vãng tiếp xúc với họ.

     Triệu Vũ cho rằng chỉ có kiên quyết như vậy mới có thể không bị ảnh hưởng những nhân tố khác. “Cô lập hành nhất ý” 孤立行一意 cũng chính là không nghe người khác nói, trước sau kiên trì làm theo ý muốn của mình, công chính xử lí sự việc.

          Con người Trương Thang gian giảo, thích nịnh bợ những người quyền quý nên đã quan hệ mật thiết với nhiều thương nhân hào phú ở Trường An. Trương Thang còn giỏi biện luận, được Cảnh Đế tin dùng, rất nhanh chóng được thăng làm Ngự sử đại phu.

          Một lần nọ, Cảnh Đế triệu tập quần thần thương nghị việc hoà thân với Hung Nô, quan Bác sĩ Địch Sơn 狄山 chủ trương hoà thân. Lúc bấy giờ, Trương Thang đứng lên công kích mạnh mẽ Địch Sơn:

          Ông quả là người cổ hủ, vô tri đến cực điểm!

          Địch Sơn phản kích lại:

          Tôi là ngu trung, ông là trá trung. Tôi sớm đã nhìn thấy ông là một kẻ tiểu nhân xảo trá.

          Trương Thang là sủng thần của Cảnh Đế, nay bị nhục mạ, không còn mặt mũi nào. Cảnh Đế liền trách hỏi Địch Sơn:

          - Khanh có thể nắm giữ được một quận, không để Hung Nô xâm phạm không?

          - Thần không thể.

          - Khanh có thể nắm giữ được một huyện không?

          - Thần cũng không thể.

          - Thế có thể nắm giữ được cửa ải trọng yếu không?

          Địch Sơn biết nếu cưỡng biện tiếp sẽ không hay nên nói rằng:

          - Thần có thể.

          Cảnh Đế liền truyền chỉ, sai Địch Sơn đến cửa ải vùng biên giới phòng thủ. Mấy ngày sau, Hung Nô xâm nhập, bắt giết Địch Sơn, chặt đầu mang đi. Sự kiện này làm chấn động quần thần, mọi người càng sợ Trương Thang.

          Trương Thang cho rằng mình có Cảnh Đế ủng hộ, càng ngày càng quá, lâu dần khiến dân phẫn nộ. Một số quan lại liên kết với nhau dâng thư lên Cảnh Đế, vạch trần nhiều chuyện xấu của Trương Thang. Cảnh Đế phát giác mình bị lừa nên đã sai Triệu Vũ bỉnh công chấp pháp “cô lập hành nhất ý” hỏi tội Trương Thang. Trương Thang biết tội mình sâu nặng nên đã tự sát.

          “Cô lập hành nhất ý” đối với Triệu Vũ mà nói mang ý nghĩa khen tặng, nhưng về sau diễn hoá thành thành ngữ “nhất ý cô hành” lại mang ý nghĩa chê bai.

                                                                     Huỳnh Chương Hưng

                                                        Quy Nhơn 28/01/2014

Nguyên tác Trung văn

NHẤT Ý CÔ HÀNH

一意孤行

Trong quyển

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004.