Dịch thuật: Cấm kị

CẤM KỊ

          Cấm kị là quan niệm tín ngưỡng dân gian rất phổ biến được kiến lập trên cơ sở vu thuật, chiếm một vị trí tương đối quan trọng trong tín ngưỡng dân gian. Bất luận là cấm kị hay là sùng bái, đều thuộc về phương thức phản ứng của nhân loại có được trên cơ sở tâm lí đối với hiện tượng xã hội và hiện tượng tự nhiên thần bí; cả hai đều lấy vạn vật hữu linh làm nguyên tắc tín ngưỡng. Nói một cách tương đối, sùng bái chủ yếu xuất phát từ sự khuất phục của con người đối với ma lực thần bí để cầu mong được thần linh ban phúc; còn cấm kị là con người xuất phát từ tâm lí kính sợ dẫn đến sự hạn chế đối với hành vi tự thân. Chúng đại biểu cho 2 phương diện khác nhau của tín ngưỡng thần linh, đều quy về cơ chế tâm lí dân tục tuy dị hướng nhưng cùng một hình vẽ. Điểm khác với tín ngưỡng tôn giáo đó là cấm kị biểu hiện rất rộng trong phong tục xã hội, nó luôn thông qua khẩu nhĩ tương truyền cùng hành vi thị phạm, trở thành thường lệ được tôn trọng  của tập tục. Từ ý nghĩa này mà nói, cấm kị là một hiện tượng văn hoá được biểu hiện phổ biến nhất trong phong tục dân gian. Ý thức cấm kị bắt nguồn từ rất sớm, các tập quán xã hội ở thời kì đầu văn minh nhân loại đã bao hàm nội dung cấm kị phong phú. Trong cuộc sống xã hội của con người, quan niệm cấm kị sản sinh luôn có tác dụng ảnh hưởng quan trọng đối với hành vi của con người. Đương nhiên không ít tập tục cấm kị dân gian không thể tránh khỏi có thành phần mê tín sâu đậm. Nhìn từ giác độ phát triển nhận thức của nhân loại, một số quan niệm cấm kị rõ ràng mang sắc thái mê tín, một mặt nó phản ánh chân thực tính giới hạn trong nhận thức của con người đối với thế giới; mặt khác quan niệm cấm kị được xem là hình thức biểu hiện đặc biệt của phong tục dân gian, trong một lĩnh vực nào đó ước định tục thành, nó được xem là quy phạm xã hội cụ thể, nhận được sự nhận đồng rộng rãi cùng sự tôn sùng. Từ một trắc diện, nó cung cấp cho chúng ta hoá thạch sống để hiểu văn hoá lịch sử dân tộc, xứng đáng là di sản văn hoá phong phú và đặc thù. Cần phải thừa nhận rằng, được xem là một loại tín ngưỡng quan niệm dân gian rộng rãi, phong tục cấm kị không bao giờ suy yếu, nó trước sau luôn hấp thụ vô tận chất dinh dưỡng từ mảnh đất dân tục màu mỡ, ngoan cường mở rộng không gian sinh tồn của tự thân. Phong tục mê tín ở xã hội đời Thanh thịnh hành, hiện tượng cấm kị phổ biến tồn tại trong các giai tầng xã hội, trong các ngành nghề, phong tục cấm kị cũng phát đến một đỉnh cao tương đối.

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                      Quy Nhơn 15/9/2013

Nguyên tác Trung văn

CẤM KỊ

禁忌

Trong quyển

TRUNG QUỐC PHONG TỤC THÔNG SỬ

THANH ĐẠI QUYỂN

中国风俗通史

清代卷

Tác giả: Lâm Vĩnh Khuông 林永匡, Viên Lập Trạch 袁立泽

Thượng Hải văn nghệ xuất bản xã, 2001.