NGHIÊM QUANG - CHÂN ẨN SĨ
Nghiêm Quang 严光 (1) khi còn trẻ đã nổi tiếng khắp vùng, đặc biệt có tài về học vấn, từng cùng với Hán Quang Vũ Lưu Tú 刘秀 vân du bốn phương, tìm thầy để học. Về sau, khi Lưu Tú lên ngôi hoàng đế, Nghiêm Quang nghe tin, biết Lưu Tú nhất định sẽ đến khuyên mình làm quan nên đã mai danh ẩn tích, ẩn cư dưới núi Phú Dương Xuân 富阳春 ở Triết Giang 浙江. Lưu Tú nhớ đến Nghiêm Quang, mến tài của bạn nên cho vẽ bức hình Nghiêm Quang để tìm . Cuối cùng có người đến báo, bên đầm có một người câu cá rất giống với người trong bức vẽ. Lưu Tú nghe qua cảm thấy giống phong thái của Nghiêm Quang liền sai người mang lễ vật đến mời.
Lần thứ nhất, rồi lần thứ hai, sứ giả đều trở về tay không. Đến lần thứ ba, Nghiêm Quang quả thực bất đắc dĩ tới kinh thành Lạc Dương 洛阳. Lưu Tú nghe Nghiêm Quang đã tới lập tức xa giá đến nơi ở hỏi thăm. Nghiêm Quang biết tin, liền giả vờ nằm ngủ.
Lưu Tú bước vào trông thấy Nghiêm Quang nằm yên liền vỗ bụng Nghiêm Quang nói rằng:
Này, Tử Lăng không thể giúp ta cai trị đất nước sao?
Nghiêm Quang lúc bấy giờ mới mở mắt ngồi dậy và nói:
Xưa Đường Nghiêu 唐尧 nhường thiên hạ cho Sào Phủ 巢父, Sào Phủ nghe qua liền đi rửa tai, tỏ ý không muốn nghe những lời đó. Kẻ sĩ chúng ta mỗi người đều có chí hướng của riêng mình, ngài hà tất lại bức nhau?
Lưu Tú nghe xong, không khuyên Nghiêm Quang làm quan nữa.
CHÚ THÍCH CỦA NGƯỜI DỊCH
(1)- NGHIÊM QUANG 严光: tự Tử Lăng 子陵, người Dư Diêu 余姚 Cối Kê 会稽, ẩn sĩ nổi tiếng thời Đông Hán, không rõ năm sinh năm mất. Ông vốn họ Trang 庄, nhân vì tị huý Hán Minh Đế Lưu Trang 刘庄 nên đổi sang họ Nghiêm 严.
Lúc trẻ đã nổi tiếng, cùng học và là bạn thân với Hán Quang Vũ Lưu Tú 刘秀, từng tích cực giúp Lưu Tú khởi binh. Năm 25, Lưu Tú lên ngôi, nhiều lần mời ông nhưng ông không bằng lòng, mai danh ẩn tích ẩn cư ở núi Phú Xuân 富春. Ông mất năm 80 tuổi, an táng ở núi Phú Xuân. Người đời sau gọi núi Phú Xuân là “Nghiêm Lăng sơn” 严陵山, gọi nơi ông ngồi câu ở sông Phú Xuân là “Nghiêm Lăng lại” 严陵濑, gọi tảng đá nơi ông ngồi câu là “Nghiêm Tử Lăng điếu đài” 严子陵钓台. Thời Bắc tống, chính trị gia Phạm Trọng Yêm 范仲淹 đã cho trùng tu “Nghiêm tiên sinh từ đường” bên bờ sông Phú Xuân ở Đồng Lư 桐庐, đồng thời viết bài Nghiêm tiên sinh từ đường kí 严先生祠堂记.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn ngày 21 tháng 6 năm 2012
Dịch từ nguyên tác Trung văn
CHÂN ẨN SĨ NGHIÊM QUANG
真隐士严光
Trong quyển
BÁCH GIA TÍNH
百家姓
Biên tuyển: Triệu Dương 赵阳
Cát Lâm âm tượng xuất bản xã
Cát Lâm đại học xuất bản xã, 2005.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật